Nov 2, 2018

مناڵیمان و ئاواره‌ییمان

كات كاتی ئاواره‌یی و زه‌رم و كوتی لاپاڵم بوو. چوونه په‌ناگا له چوونه قوتابخانه گرینگ تر بوو، هه‌ر وه‌ك ماڵی دووهه‌مان بوو، ئاژیر خه‌ته‌ر مۆسیقای شه‌و و رۆژمان بوو.. ئه‌و كاته‌ ده‌ورانی فرۆ و كۆتی ئه‌مریكی و كه‌وش ئالیداس (ئادیداس) و كڵاش عه‌بووبه‌كری بوو ئه‌ڵبه‌ت بۆ پیاوانی گوێسه‌بانگیر. هێشتا كراس پیچسكه‌ن و گۆره‌وی ماتیگوڵ و كه‌وش قه‌یسه‌ری باو نه‌بوو..
ئێمه مناڵ بووین و هێشتا قاز بووین و ده‌نگیشمان شوختی نه‌بردبوو.. كه‌وشی قلووچ قلووچ بۆ فوتباڵ و كه‌وشی باته‌ی لووت درێژی ژێر ساف بۆ قنه‌خلیسكانێ پاپۆشمان بوو.. ژن و پیاو و مناڵیش ئه‌بوایه چیلكه‌یه‌ك به ده‌ستمانه‌وه‌ بێ قوڕی ژێر و ته‌نیشتی پێڵاوه‌كانمان خاوێن بكردایه‌ته‌وه‌ و شه‌په شه‌پی پانتۆڵه‌كانمان به گۆره‌وی كۆنتڕۆڵ بكردایه‌ت.. دایكان و باوكان هێنده‌ له بیری داهاتووی مناڵه‌كانیان دا بوون به‌س بۆ یه‌ك ساڵ جلیان بۆ نه‌ئه‌كڕین به‌ڵكوو كاتی جل كڕین حه‌تم ئه‌بوایه بۆ ساڵی داهاتوویشمان بشێ.. ساڵی هه‌وه‌ڵ قۆڵه‌كانیان بۆ دوو قه‌د ده‌كردین ساڵی دواتر بۆمان ده‌بوو.. هه‌ر بۆیه زۆر حه‌زمان ده‌كرد كه زوو گه‌وره‌ بیین و ببین به قه‌ده‌ر جله‌كانمان..
ئێمه به‌رهه‌می شه‌ڕی ماڵوێرانكه‌ری ئێران و ئێراق بووین.. چۆڵ بوونی شاره‌كان و په‌رته‌وازه‌ بوونی خه‌ڵكی بۆ لادێكان، لاره‌ملییه‌كی ته‌واوی به خه‌ڵكی شاره‌كان به‌خشیبوو..
هاوین بوایه‌ت ناو دێ چۆڵ ده‌بوو، خه‌ڵكی خه‌ریكی مووچه و مه‌زرا ده‌بوون، پاییز و زستانیش به هۆی خوێندنگه‌وه‌ هه‌ندێ تێكه‌ڵ منداڵه‌كان ده‌بووین، مناڵی دیهاتیش به دیتنی ئێمه وایانده‌زانی خاكیان لێ داگیر كراوه‌، هه‌ر بۆیه پێیان ڕاده‌بواردین، پێ ده‌كه‌نین به بن زاراوه‌ شارییه‌كه‌مانه‌وه‌.. ئێمه‌ش له‌گه‌ل ئه‌و یاریانه‌ی ئه‌وان ئه‌یانكرد نامۆ بووین ئه‌گه‌ر به واسیته و له ترسی قسه‌ی گه‌وره‌تر له خۆیان یارییان بكردایه له گه‌ڵمان، هه‌وڵیان ئه‌دا به هه‌موو شێوه‌یه‌ك بیسه‌لمێنن كه ئه‌و یاریانه نازانین و به ناچار كۆڵمان ئه‌دا لێیان..
مناڵه شارییه‌كان پێیان خۆش بوو سواری به‌ران و حه‌چه‌ بن، سه‌ر رێگا بگرن به كاژه‌له و به‌رخه‌كان و ده‌ست بێنن به سه‌ر پشتیان دا، له گه‌ل جووكه و مریشكه‌كان یاری بكه‌ن، سوار كه‌ر بن، هه‌وڵیان ئه‌دا وه‌ك ئه‌وان بتوانن سنووقه فیشه‌ك بهێننه‌وه‌ بیكه‌ن به یه‌غانی جل و به‌رگ و خوارده‌مه‌نی ماڵ.. كه‌چی مناڵانی دێهات هیچ كه نه‌یانده‌هێشت به لای كاریله و جوانۆكان دا بچین، بۆ سنووقه‌ فیشه‌ك هێنانه‌وه‌ش به هه‌زار تڕ و بۆڵه فێری ته‌نگه به‌ستن و ته‌ناف قایم كردنیان ده‌كردین، به ناچار زیاتر خه‌رجمان له ناو گوله تۆپ ده‌رده‌هێنا و گڕمان ده‌دا و ئه‌وه‌ ببوه‌ یارییه‌كی خۆش بۆمان، ئێستا بیری لێ ده‌كه‌مه كه ئه‌و كات من مناڵێكی ١٠ ساڵ ته‌مه‌ن توانیوومه گوله‌ی تۆپ ده‌ربێنم و ته‌قه‌مه‌نی و بارووته‌كه‌ی ناو پووكه‌كه‌یم ده‌رهێناوه‌، ته‌واو سه‌رم سووڕ ده‌مێنێ له خۆم و له سه‌رجه‌م مناڵانی شه‌ڕ..
........
وێنه‌كه: له گه‌ل خوشك و برام مریه‌م و ئه‌حمه‌و، ئه‌وان راوه‌ستاون.
شوێن: بیه‌كه‌ڕه‌، وێنه‌گری هه‌ورامان
له‌وانه‌یه ساڵی ١٣٦٤ هه‌تاوی / ١٩٨٥ زاینی بێت.

Nov 1, 2018

وه‌همێك به ناوی رۆژی جیهانی كۆبانی

بۆ به جیهانی كردنه‌وه‌ی هه‌ر دیارده‌یه‌ك یان ره‌گه‌ز یان پیشه‌ ئه‌بێ نه‌ته‌وه‌ یه‌ككرتوه‌كان دانیشتنی یاسایی بۆ بكه‌ن و به ئه‌نجام دانی ده‌یان ورك شۆپ و لێكۆڵینه‌وه‌، بڕیار بده‌ن له سه‌ر ناساندن و جیهانی كردنه‌وه‌ ئه‌و رۆژه. وه‌ك: رۆژی جیهانی به‌رنگاربوونه‌وه‌ له گه‌ل تووندوتیژی، رۆژی جیهانی منداڵان، رۆژی جیهانی كرێكار، رۆژی جیهانی مامۆستا و ده‌یان نموونه‌ی دیكه.. 
خۆ به گۆتره‌ و به گۆڕینی وێنه‌ی پرۆفایل به ناوی رۆژی جیهانی كۆبانی ئه‌م رۆژه جیهانی نابێته‌وه‌.. ئاخر نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان كه هیچ، كام وڵات دیانی به شتی وه‌ها دا ناوه‌؟ كوره‌ وڵات كه هیچ، ئایا نیمچه‌ وڵاتی باشووری كوردستان كه پارله‌مانیشی هه‌یه شتی وه‌های په‌سه‌ند كردوه‌ كه خۆیشیان كوردن؟ 
هه‌ر میخام په‌سه‌ندیش كرا، رۆژی جیهانی كۆبانی به كه‌ڵكی چی دێ؟ چی پێیه بۆ مرۆڤایه‌تی و مرۆڤه‌كانی ئێستا و سه‌ده‌كانی داهاتوو؟
[به راستی، وه‌هم شتێكی پیسه!]

Oct 29, 2018

مجتهدی که امام زمان را سوار الاغ نکرد.

این ماجرا را که درباره این مجتهد شیعه بازگو می کنیم فقط بخاطر خنده و تفریح نیست. درباره یک آخوند روستا یا ملای گمنام فلان شهر نیست. صرفا برای تفکر و تامل در احوال کسانیست که لقب مقتدا گرفته‌اند و مردم آنها را صاحب ” کرامات” می دانند.
“علامه حلی سوار بر درازگوش (الاغ) به کربلا می رفت.او در میان راه با سید ناشناسی برخورد می کند . آن شخص ناشناس با پای پیاده علامه حلی را همراهی میکرده است.
تصور کنید یک آخوندی با الاغ میرود و شخص ناشناس هن هن کنان و پیاده بدنبال الاغ می دود.
علامه حلی پس از گفتگو با او متوجه می‌شود که او شخص بسیار عالمی است و مسائل مشکل علمی خود را با او در میان می‌گذارد و جواب می‌گیرد و در این بین از او سوال می‌کند که آیا در زمان غیبت کبری امکان ملاقات با امام عصر(ع) وجود دارد؟ و همزمان تازیانه از دستش می‌افتد آن شخص تازیانه را از زمین برداشته به علامه می‌دهد و جواب می‌دهد که چگونه ممکن نباشد در حالی که دست او هم‌اکنون در دست توست!!
در این موقع علامه بی اختیار خودش را از روی الاغ به زمین انداخت تا پای حضرت را ببوسد پس غش نمود. وقتی به هوش آمد کسی را ندید!”
ابومنصور جمال‌الدین، حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی معروف به علامه حلی، مقتدا و مجتهد اعظم شیعیان در قرن هشتم هجری قمری بود. او کسی است که ۱۲۰ کتاب از کتابهای مرجع فقه جعفری را تالیف کرده، روایتهای بیشماری از ملاقات او با امام زمان نقل محافل و مجالس مذهبی شده‌ است.
در یکی دیگر از نقل ها گویا گفته است: “امام زمان برایش مشق شب نوشته‌ است”. 

Oct 16, 2018

خزمه‌ته مه‌زنه‌كه‌ی پاڤێل تاڵه‌بانی به بارزانییه‌كان

خزمه‌تێ پاڤێل تاڵه‌بانی به پارتی كرد، مه‌لا موسته‌فایش نه‌یكرد به بارزانییه‌كان!
پار له ناكاو پاڤێل وه‌ك قارچك سه‌ری هه‌ڵتۆقی و كرا به كه‌ڵگای ناوچه و مێژووی نه‌ته‌وه‌یه‌كی گۆڕی!! به ئاسانی خه‌یانه‌تی ١٦ئۆكتۆبه‌ر كرا به ناویه‌وه‌.. وه‌ك بڵێی ئیتر پیاوی تیا نه‌بوو هه‌رێم، عه‌شیره‌تی تیا نه‌بوو هه‌رێم، وه‌ك بڵێی هه‌موو ماڵێ بۆ ته‌قه‌ی خۆشی و خوێن شۆردنه‌وه‌ كلاشینكۆف و ئار پی جی ئاماده‌ نه‌بێ، وه‌ك بڵێی ئیتر له ناو بارزانییه‌كان مامه ریشه‌كه‌ی تێدا نه‌بوو، هه‌موویان كز و مات و مه‌لوول دانیشتن تا كاكه پاڤێل له گه‌ل تیرۆریستێكی ئێرانی ژێر به ژێر شتێك ئیمزا بكات و قه‌باڵه‌ی شارێ بداته ده‌ستی حه‌شد..
ئه‌وه‌ زۆر روونه كه به‌س خه‌یانه‌ت ئه‌توانێ خه‌یانه‌تی دیكه په‌رده‌پۆش كات هه‌ر بۆیه خه‌یانه‌تی #31ئاب ی پارتی به جوانی كه‌وته‌ په‌راوێزی خه‌یانه‌تی #16ئۆكتۆبه‌ر ... . پارتی تا ماوه‌ قه‌رزداری ئه‌و پیاوه‌تییه كه پاڤێل كردی ده‌رحه‌قیان!
#من_بۆ_خۆم_ئێستاكه_به_په‌ن_بووی_دونیام_و_هه‌ر_خۆیشم_په‌نه‌كه‌م

Oct 8, 2018

مه‌ودای نێوان مانگرتن و جاشیه‌تی

به بڕوای من قۆڕترین جۆری ناڕه‌زایه‌تی ده‌ربڕین له ئێران، داخستنی دوكان و بازاڕه‌.
وڵاتێكی سه‌قه‌تی وه‌ك ئێران زۆرترین رێژه‌ی گرانی و بێكاری تێیدا شه‌پۆلان ده‌دات، له شاره‌ كوردییه‌كانیش به بۆنه‌ی نه‌بوونی كارگا و كارخانه‌وه‌ كۆڵبه‌ری بوه‌ته پیشه‌یه‌كی باو.. كابرا ئه‌گه‌ر خۆی نه‌دات له كۆڵبه‌ری و به هه‌زار قنه‌جووڕێ دوكانێ بگرێ به كرێ كه هه‌ر رۆژێك دایبخات له‌وانه‌یه ١٠٠ هه‌زار هه‌ر له كرێ دووكان زه‌ره‌ر بكات. داینه‌خات وه‌ها سه‌یری ئه‌كه‌ن كه گوایه كابرا جاشه‌!!
مانگرتن بۆ وڵاتێك ئه‌بێ كه هیچ نه‌بێ چوار وه‌زیر له به‌ر بێ كیفایه‌تی خۆیان ده‌س له كار بكێشنه‌وه‌، یان سه‌رۆك كۆماری وڵات بێته ده‌نگ و دڵخۆشییه‌ك بداته خه‌ڵكی.. كاربه‌ده‌ستانی ئێرانی هه‌ر خه‌ڵكی به كه‌ر ئه‌زانن، هیچ په‌كیان پێی ناكه‌وێ دایخه‌ن داینه‌خه‌ن، برسی بن، بمرن، هیچ..
ئه‌وه‌تا ماوه‌یه‌ك له‌وه‌ پێش شاری بانه بۆ ماوه‌ی زیاتر له مانگێ مانیان گرت، ئایا سپای پاسداران كه ٨٠% ئابووری وڵاتی قۆرغ كردوه‌، په‌كی پێكه‌وت؟

Sep 16, 2018

از كوپن تا كالا كارت


قبلا اسمش "كوپن" بود. خیلی ها هم از صدقه‌ی سرش، به نان و نوایی رسیدند، خیلی ها هم در صف گرفتن كالاهایش كاراته باز شدند و لب و لوچه‌ همسایگان خودشان را مشت و مال دادند. بازاری پر طمطراق داشت یكی می خرید یكی می فروخت، حتی كوپن سوخته و تاریخ مصرف گذشته هم بازار خودش رو داشت. 
این روزها برای پایبند كردن عده‌ای از مردم به ولایت و جلوگیری از له شدن كامل اقشار آسیب پذیر جامعه، كالا كارت یا همان كوپن سابق قد علم كرده‌ است بلكه بتوانند حلقه به گوش بودنشان همواره‌ مستدام بماند. حالا همان آسیب پذیران با یارانه و ١٠٠ هزار تومان كالا كارت و تخم مرغ ١٠٠٠ تومانی چه جوری می تونند زندگی رو بچرخانند، الله و خامنه‌ای اعلم!
اگر پوست تخم مرغ رو هم دور نیندازید یا لااقل كاملا لیس بزنید به بسیج اقتصادی_اختلاسی كشور كمك وافری كرده‌اید!

Sep 15, 2018

«ایرج میرزا» شاهزاده‌ای منتقد

گردآوری: عدنان هنرور
پاییز ۱۲۵۲ یا ۱۲۵۳ خورشیدی در تبریز متولد شد. از پیشگامان تجدد در ادبیات فارسی بود. ایرج میرزا در قالب‌های گوناگون شعرسروده و ارزشمندترین اشعارش مضامین انتقادی، اجتماعی، احساسی و تربیتی دارند. شعر ایرج ساده و روان و گاهی دربرگیرندهٔ واژه‌ها و گفتارهای عامیانه است اشعار او از جمله اشعار اثرگذار بر شعر دوره مشروطیت بود. تحصیلاتش در مدرسه دارالفنون تبریز صورت گرفت و در همان مدرسه مقدمات عربی و فرانسه را آموخت.
با وجود آنکه ایرج به شاهزادگی خود مباهات می‌کرد، ولی ابیاتی نیز در نقد و بدگویی محمدعلی شاه و احمدشاه از وی باقی‌ مانده‌ است؛ بنابراین او فارغ از حب و بغض و تعصب بی‌جا، منش روشنفکری و آزاداندیشی را پیشه خود ساخته بود. تا جایی که در قیام کلنل محمدتقی‌خان پسیان، از مشاورین او به‌ شمار می‌رفت. او دخالت در سیاست را محافظه‌کارانه در پیش می گرفت و تا جایی تجویز می‌کرد که به منافع شخصی لطمه نخورد؛ ولی در عین حال عقاید وطن‌پرستانه‌ای نیز از خود بروز می‌داد.
آثار ایرج را می‌توان به دو بخش پیش و پس از مشروطه تقسیم کرد. اشعار دوره پیش از مشروطه او که محصول دوران جوانی اوست، بیشتر قصایدی در ستایش رجال زمان و بزرگان قاجار است. بخش بزرگی از این دسته اشعار ایرج امروزه در دست نیست. اشعار دوره پس از مشروطه ایرج که بیشتر به انتقادهای اجتماعی در قالب مضامین بکر اختصاص دارد، دارای اعتبار ادبی بیشتری هستند.


عارف‌نامه معروفترین شعر ایرج میرزا و از مشهورترین منظومه‌های ادبیات فارسی است. شعری در قالب مثنوی در ۵۱۵ بیت که در اصل در هجو عارف قزوینی سروده شده ولی شاعر در ضمن آن به بیان مسائل سیاسی و اجتماعی با نگاه انتقادی نیز می‌پردازد. نکوهش حجاب و مخالفت با خانه‌نشینی زنان، انتقاد از سیاست‌مداران و فضای سیاسی کشور از مضامین دیگر این شعر است که با بیانی طنزآمیز و هزلی مطرح شده‌اند. در «عارفنامه» دلگیری‌های ایرج تنها از عارف قزوینی و حجاب و ملا نیست بلکه از خدا هم دلگیر است زیرا همه آن‌چه نابسامانی و ناهنجاری است زیر سر او می داند. شاعر در عارفنامه که همه‌اش شکوائیه است فرصت مناسبی پیدا کرده که خدمت خدا نیز برسد که همه ذرات عالم به دست اوست.
«چرا پا توی کفش ما گذاری/ چرا دست از سر ما برنداری؟
تو این آخوند و ملا آفریدی/تو توی چرت ما مردم دریدی
خداوندا مگر بیکار بودی/ که خلق مار در بستان نمودی
به شرع احمدی پیرایه بس نیست/ زمان رفتن این خار و خس نیست؟
بیا از گردن ما زنگ وا کن/ به زیر بار خر ملا رها کن»
شاعر برخی از عقب‌ماندگی کشور را به سبب عمل گروهی از روحانیون و روضه‌خوانان می‌دانست. او قصیده‌ای در هجو شیخ فضل‌الله نوری دارد. علی‌رغم اینکه به عنوان یک شاعر سیاسی شناخته نمی‌شود، اما در برابر او موضع‌گیری نموده‌ است.
ایرج در هجونامه مشهور خود به قشر روحانیون ریاکار به شدت می‌تازد ولی در عین حال علمای حقیقی را نیز مستثنی می‌کند:
 در ایران تا بود ملا و مفتی/ به روز بدتر از این هم بیفتی 
ایرج موضع سختی در برابر حجاب داشته‌ است. این موضع را می‌توان به راحتی در قطعه «کاروانسرا» مشاهده کرد.
ایرج منتقد اوضاع جامعه سنتی زمان خویش بود. او به راحتی با زبان مطایبه و طنز، از برخی از رسوم ایرانیان (مانند بلند شدن جلوی پای اشخاص هنگام ورود به مجلس) انتقاد می‌کرد.
نام این رم را چو نادانان ادب بنهاده‌اند/ بیشتر از صاحبان سیم و زر رم می‌کنند
گر وزیری از در آید رم مفصل می‌شود/ دیگر آنجا اهل مجلس معتبر رم می‌کنند
ایرج با وجود آشنا بودن به میزان مجاز بودن ورود هزل به حوزه عفت عمومی در آن زمینه هم زیاده‌روی کرده‌ است، تا جایی که به وفور از معانی زشت، الفاظ رکیک و مضامین مستهجن در اشعار خود استفاده کرده‌ است. اینگونه واژه‌ها چنان زیاد در اشعار او استفاده شده‌اند که به اعتقاد برخی کارشناسان، نمی‌توان دیوان ایرج را در دسترس کودکان قرار داد.
ایرج میرزا با شعر «زهره و منوچهر» مثنوی عاشقانه‌ای را هم سروده‌ است که برگرفته از اسطوره «ونوس و آدونیس» از اساطیر یونانی است.
این مثنوی که با مطلعِ :«صبح نتابیده هنوز آفتاب / وا نشده دیدهٔ نرگس ز خواب» آغاز می‌شود،
محصول سال‌های پایانی عمر ایرج است و به همین جهت ناتمام مانده است.ایرج میرزا که ملقب به «جلال‌الممالک» و «فخرالشعرا» بود در ۲۲ اسفند ۱۳۰۴ خورشیدی در تهران بدرود حیات کرد.
.........................
منابع:
١- ویکیپیدیا
٢- دیوان اشعار

Sep 5, 2018

فضولی



«جا بە تۆ چی؟!» باشترین نەشتەرە بۆ سەر دڵی ئەوانەی سەر ئەکەن بە ناو ژیانتا و پرسیاری قۆڕ ئەپرسن: مێردت نه‌كرد، ژنت نه‌هێنا، بۆ خوێندنت ته‌واو نه‌كرد، بۆ لێك جیا بوونه‌وه‌، روو له خوا به و نوێژه‌كانت بكه، بۆ به‌ڕۆژوو نابی، ئه‌و هه‌موو لایكه چییه ئه‌یكه‌ن بۆ یه‌ك، بۆ مناڵت نابێ، خه‌تای تۆیه یان هاوسه‌ره‌كه‌ت، بۆ هه‌میشه‌ ئۆنلاینی و هه‌روه‌ها ده‌یان پرسیار و له كونی ده‌رزی سه‌ریر كردنی دیكه..
خۆزگا کورد راست و رەوان بیتوانیایەت له یه‌ك رەستە وه‌ك نه‌شته‌ر کەڵک وەرگرێ و به کابرا بڵێت ئاخر تۆ سەلکی سیری، قنچکی پیازی، بە تۆ چی؟ ھا؟!

Aug 27, 2018

سقز- کردستان / 5 شهریور 1358

این عكس حس خوبی بهم میده‌.. حس موجودیت، مبارزه، استقلال طلبی، متجاوزرانی.. احساس توان در مقابل دشمن غاصبگر تا دندان مسلحی چون جمهوری اسلامی..
 یک روز پیش از سقوط شهر پیشمرگه به هلیکوپتر ارتش که در حال گلوله باران شهر است شلیک می‌کند. 
عکاس محمد صیاد

Aug 6, 2018

هاوین؟ هه‌ر باسی مه‌كه!


هه‌ر نازانم هاوین كوێی خۆشه‌؟ گه‌رما كوا خۆشه‌؟.. بۆ هه‌ر كوێ بچیت بۆنی بن هه‌نگه‌ڵ، بۆنی ده‌م و بۆنی قاچ هه‌راسانت ئه‌كات.. سه‌یری ناوشانی هه‌ر كه‌س بكه‌یت خووساوه‌.. تا ئاره‌قی ته‌وێڵ ئه‌سڕی فریای په‌نا مل ناكه‌ویت! نازانی ئاو بخۆیته‌وه‌ یان خۆت بخه‌یته ناو ئاو. به بڕوای من زستان خۆشترین وه‌رزی ساڵه. هه‌ر چه‌ند خۆم له هاوینا له دایك بوم، به‌لام زۆر بێ تامه بۆم.. ئاخۆم ئه‌و كاتیش چ عه‌زابێكم كێشا بێ له‌و قرچه‌قرچه‌ی هاوینه‌دا! حه‌تم نه‌یانزانیوه‌ گه‌رمامه‌ و هه‌راسانم ھەر بۆیە زۆر گریاوم، هێنده‌ قه‌ره‌قاجر بووم و گریاوم و هه‌نسكم داوه‌، بۆ چاره‌سه‌رم بزنێكیشیان كردبوو به خێر كه بمرم! یه‌عنی ئه‌وا زیاتر له چل ساڵه من و ئه‌و بزنه له سه‌ر زیاده‌ ماوین، جا بزانن هه‌ر ئه‌و كاتیش حه‌زم له خوێن ڕشتنی هیچ بوونه‌وه‌رێك نه‌بوه‌ بۆیه توانیومه پیلانی قوربانی چییان به‌ تاڵ كه‌مه‌وه‌!🤪
هه‌ر زستان خۆشه‌ به‌فر ببارێ و پێ بنێیت به سه‌ر به‌فرا و خرمه‌ خرمی بێت و پاڵتۆیه‌ك بكه‌یته به‌رت و كلاوێكیش بنێته سه‌رت، جا قنج!

Jul 19, 2018

به ده‌م رێگاوه‌ گوڵچنین



نه‌ته‌وه‌یه‌كی وه‌ها عاشق پیشه‌ین و ئه‌وه‌نده‌ سۆز و خۆشه‌ویستیمان له په‌ڕه‌ی جگه‌ره‌ ناسكتره‌، كه ته‌نانه‌ت ناو و تایتڵی كتێبی سیاسییه‌كه‌مان ئه‌مه‌یه: "به ده‌م رێگاوه‌ گوڵچنین"!



Jul 9, 2018

وه‌رگێڕانی چواریینه‌یه‌كی خه‌یام


وه‌رگێڕ: ع.هونه‌روه‌ر

كاروانی ژیان فڕكه‌فڕكیه‌تی
كه‌یفت گه‌ر ساز بێ، ئه‌وه‌ نرخیه‌تی
ساقی گوێ مه‌ده‌یه پرته‌ی ناحه‌زان
بێنه جامێ، شه‌و كاتی تێپه‌ڕینیه‌تی


Jun 27, 2018

عه‌شقه كه‌مێڵه (كورته چیرۆك)

«ته‌نزی چڵمن»
مووسالووته خۆی به ده‌رچووی كۆلیژی چڵمۆلۆژی به‌شی ته‌كنیكی كه‌مێڵۆك ئه‌زانی. هه‌ر له مناڵییه‌وه‌ به‌هره‌ی یاری كردن به لووتی تێیدا به‌دی ده‌كرا، هه‌رچی گه‌وره‌تر ده‌بوو لووتیشی زیاتر ده‌بو به زوڕنا و ئه‌یتوانی به هه‌موو په‌نجه‌كانی به‌سته‌ و گۆرانی پێ بڵێ. فێریش ببو كه چه‌ند ده‌نگێكیش هه‌ر به لووتی ده‌ربێنێ یه‌عنی به ته‌واو مانا و فوول فوول ببوه‌ پڕۆفیسۆری لووتكرۆژی.
ژێر مێزه‌كه‌ی له قوتابخانه‌ به‌رده‌وام چڵم و كه‌مێڵه ره‌قه‌ڵه‌ی كردبوو تێیدا. ته‌نانه‌ت مووی لووتیشی ئارام و قه‌راریان نه‌بوو له ده‌ستی و به‌رده‌وام ئه‌وانیشی ده‌سكه‌نه‌ ده‌كرد.
هێنده‌شیان پێ وتبوو: كه‌م ده‌س بكه به لووتا، كه‌مێڵه ده‌رمه‌هێنه، ته‌له‌فون مه‌كه، زورنا لێ مه‌ده‌، ته‌واو تووشی دڵه‌ڕاوكێ ببوو. هه‌ر بۆیه ته‌نیا شوێنێك كه به ئاسووده‌یی ئه‌یتوانی ناو لووله زۆپاكانی لووتی خاوێن بكاته‌وه‌، كاتی چوونه ئاوده‌ست بوو كه كه‌س هیچی پێ نه‌ئه‌وت. ئه‌ڵبه‌ت ئه‌وێش زۆر تامی نه‌بوو بۆی له به‌ر ئه‌وه‌ی بڕوای وا بوو كه‌سێكی بیرمه‌نده و به‌رده‌وام به گه‌ڕان به ناو لووتیا داهێنانێ دائه‌هێنێ، ئه‌وه‌ بوو حه‌زی ده‌كرد هه‌وا له لووله زۆپاكانی لووتییه‌وه‌ هات و چۆ بكات ئاوی لووتی له ناو لووتیدا بگرسێنێت و ببێته سه‌هۆڵ. له‌م پرۆسه‌یه‌دا هه‌ستی ده‌كرد به‌رهه‌مه‌كه‌ی داهێنانێكی پێوه‌یه. جا داهێنانه‌كانیشی عه‌نتیكه بوون.
یه‌كیان كه هه‌میشه‌ باسی لێده‌كرد له ناو هاوڕێیانیدا، ئه‌وه‌ بووه كه كاتێ هاتوه‌ته‌وه‌ له سه‌ربازی و باوه‌شی كردوه‌ به دایكییدا توانیویه‌تی ئه‌و هه‌موو هه‌ست و خۆشه‌ویستییه‌ی بخاته ناو پارچه‌ كه‌مێڵه‌یه‌ك و بیساوێ به كه‌ڵه‌كه به‌رده‌كه‌ی سه‌ر بانیجه‌كه‌یاندا، ئه‌ڵبه‌ت زیاتر ئه‌وه‌ی به هونه‌ر ده‌زانی كه‌ گوایه كه‌مێڵه‌كه‌ی جوان نه‌گرسابوو كه‌چی له‌و كاته‌ هه‌ستیاره‌دا توانییویه‌تی وه‌ك له‌زگه بیساوی به‌و تڕه‌كه‌ڵه‌كه‌دا..
هه‌ر كاتێ دابنیشتایه‌ت و چاوی ببڕیاته‌ گوڵی قاڵییه‌كه‌یان و ده‌ستێكی بخستایه‌ته سه‌ر پشتییه‌كه‌یان، ئیتر دیار بوو شتێكی له بن سه‌ر دایه و هه‌ر كه ده‌رفه‌تی بۆ رێكه‌وتایه به‌ره‌به‌ره‌ ده‌چووه‌ ناو خانه‌كانی مێشكییه‌وه‌ و پارچه‌ بیرۆكه‌یه‌كی ده‌كرده‌ سه‌هۆڵێكی خڕ و ده‌ریده‌هێنا و ئه‌یساوی به پشتی پشتییه‌كه‌یاندا. هه‌میشه‌ش داهێنانی ئه‌و چركه‌ساتانه ئه‌وه‌ بوو كه وا به چ بیانوویه‌ك سویچی ماشینی باوكی ببات و ده‌ورێك لێدا و ژاكاویش ببینێ. به بیانووی ماشین شۆردن سه‌ره‌كیترین بیانوو بوو. چوونكا ژاكاویش به بیانووی ئاوهێنان ده‌به‌یه‌كی چوار لیتری ئه‌برد و هه‌ندێ یارمه‌تی ئه‌م حه‌زره‌تی لووته‌ی ئه‌دا. ژاكاو به‌رده‌وام چاوی له‌و لووت كۆڵینه‌ی مووسا بوو، وایده‌زانی ئه‌مه گڕوتینی عه‌شقه‌ كه ئاڵۆشی خستوه‌ته لووتیه‌وه‌. پێی وا بوو ئه‌گه‌ر بتوانێ ئه‌م گڕوتینه بباته ناوجێگای نووستنیان، ده‌گاته لووتكه‌ی چێژ و خۆشه‌ویستی، هه‌ر وه‌ها ئه‌وه‌شی بیستبوو كه لووتی زل به‌هره‌یه‌كه كه خوا به هه‌موو پیاوێكی نادا و ئه‌وه‌ش دێته‌وه‌ سه‌ر شانسی ژن كه لووت زلێك ببێ به تووشییه‌وه‌.
مووسالووته، هێنده‌ی ئه‌م ماشینه‌ی بردبوه‌ سه‌ر رۆبار و كه‌فه‌ساوی كرد بوو ره‌نگی له سه‌ر نه‌هێشتبوو.. به تایبه‌ت كه شان و باهۆ و هه‌ندێ قاچ و قولیشی ده‌رده‌خست وایئه‌زانی ژاكاو بیبینی دونیایان پێداوه‌. به‌ ده‌م كاره‌وه‌ هه‌ر كه ژاكاویی ئه‌بینی كه دێت بۆ ئاو، په‌ڕۆكه‌ی له سه‌ر به‌ردێ داده‌نا و خۆی ئه‌په‌ڕیه سه‌ر ماشینه‌كه‌. دڵی تووندتووند لێی ده‌دا، هه‌ندێ شپرزه‌ ده‌بوو، جا ده‌ستی ئه‌كرد به ناو سه‌تڵه كه‌فه‌كه‌دا و داوای له ژاكاو ئه‌كرد په‌ڕۆیه‌كه‌ی بداته‌وه‌ ده‌ستی و ئه‌میش به ده‌ستی كه‌فاوییه‌وه‌ ده‌سته سپی و نه‌رم و نۆڵ و خڕ و خۆڵه‌كه‌ی ژاكاوی ده‌گرت و هه‌ندێ كه‌فی پێیدا ده‌ساوی، ژاكاو هه‌ر چه‌نده‌ زۆریشی پێ خۆش بوو ئه‌و چركه‌ساتانه و به‌رده‌وام پێستی له‌شی هه‌ڵده‌ستا و گرنجگرج ده‌بوو، به‌ڵام ده‌ستی ده‌كشانده‌وه‌. خۆی شادمان و به ده‌ماخ ده‌بوو هه‌ستی ده‌كرد كه‌سێكی سه‌ركه‌وتووه و ئه‌م سه‌ركه‌وتن و داهێنانه‌ی به ده‌رنجامی لووتكرۆژی و پسپۆڕیه‌كه‌ی له بواری كه‌مێڵه خڕكردنه‌وه‌ ده‌زانی.
رۆژێك له رۆژان هه‌تا دره‌نگ وه‌ختان هه‌ر نه‌ڕۆشتنه‌وه‌، ماڵی مووساكه‌مێڵه، هه‌ر چییان كرد كه بزانن سه‌رلووتی بۆ كوێ ڕه‌ش كردوه‌ و ماشینه‌كه‌ی چی به سه‌ر هێناوه‌، هیچیان مشت نه‌كه‌وت. به ناچاری خه‌ڵكی و خزم و كه‌س به چراقوه‌ و چرالامپاوه كه‌وتنه ناو رێگاكان بزانن ئه‌یدۆزنه‌وه‌ یان نا. شه‌و به‌ره‌و ئه‌نگووسته‌چاوی ده‌ڕۆیشت و ته‌نانه‌ت مانگیش خۆی كل كرد. بایه‌كی سارد ده‌هات، ئه‌و ئێواره‌یه له گه‌ل گه‌یشتنه‌وه‌ی به‌رغه‌ل و ساوا و جوانۆ بۆ ئامێزی دایكیان، ئاغای كه‌پۆیی هانی ژاكاوخانی دا كه بچن و ده‌ورێكیش لێده‌ن، ژاكاویش چوونكا هه‌موو شه‌وێك تا به‌ره‌به‌یان له بیری ئه‌و ده‌سگووشینانه‌دا بوو، ئاخری دڵی یه‌كلا كرده‌وه‌ و له گه‌ڵی رۆیشت. هه‌ر چه‌ند ئه‌یزانی ئه‌گه‌ر پێی بزانن كوشتنی مسۆگه‌ره‌.
به‌ڵام كاكی لووت كه ده‌رچووی كۆلیژی چڵمۆلۆژی بوو، ئه‌مجاره‌ پێی نابوه‌ قۆناغێك كه پێی ده‌كووت قۆناغی عه‌شق و بۆكڕووزكردن. ئه‌یویست پێش ئه‌وه‌ی وه‌ك باوكی بكه‌وێته داوی كۆزێ خێزانه‌وه‌ تۆزێك رایبورێ. هه‌ر چی شێعری عاشقانه بوو له به‌ری بوو هه‌ر چی گۆرانی عه‌شقی بوو له به‌ر خۆیه‌وه‌ ئه‌یوته‌وه‌.
ئه‌و ئێواره‌یه ژاكاوی برده‌ سه‌ر هه‌وارێك كه حیله‌ی ئه‌سپه جوان و چاو قه‌شپه‌قه‌شپه‌كانی كۆڵبه‌رانیش له‌و لایانه‌وه‌ وه‌ها زێڵ و به‌مێكیان پێك هێنابوو كه سرووشتیان هێنابوه‌ له‌ره‌. ئه‌وه‌شمان له بیر نه‌چێ كه تا هێنانی ژاكاو بۆ سه‌ر ئه‌م ژوانه تووره‌كه‌یه‌ك كه‌مێڵه‌ی هه‌ڵوه‌راند بوو.
ده‌سكووشین خۆی گواسته‌وه‌ بۆ ماچی كوڵم و لێو به‌ڵام ژاكاو خێرا خۆی كشانده‌وه‌. مووسا په‌نای برده‌وه‌ به‌ر لووتی كه بتوانێ به ده‌رهێنانی پارچه‌ بیرۆكه‌یه‌كی گرساو له كونه لووتیه‌وه‌ بیرێكی وه‌ها بدۆزێته‌وه‌ كه دڵی ژاكاوی پێ گه‌رم بكاته‌وه‌. به‌ڵام هه‌رچی گه‌ڕا به ناو لووتیا هیچی مشت نه‌كه‌وت، ناچار په‌نای برده‌ به‌ر مانگ و وتی ئه‌زانی چه‌ن له‌ مانگ ئه‌چی، ئه‌زانی لێوه‌كانت وه‌ك په‌ڕه‌ی گوڵ ناسك و نازدارن، به‌ره‌به‌ره‌ ژاكاو خه‌ریك بوو شل ده‌بوو ماچ كه هیچ به‌ڵكوو خۆی بخزێنێته باوشیشی، به‌لام گوێیان له ده‌نگی كه‌سێك بوو كه به ده‌نگی به‌رز له كۆڵبه‌رانی ده‌پرسی ئه‌رێ ماشێنێكتان نه‌بینیوه‌ كوڕ و كچێكی جه‌وانی تێیدا بن. به جارێ دڵیان داته‌پی، ویشوومه‌ رووی تێكردبوون و خۆیان ئاگاداری ئه‌وه‌ نه‌بوون كه كات دره‌نگه و ده‌بێ بگه‌ڕێنه‌وه‌، ئه‌ڵبه‌ت ژاكاو چه‌ند جار به دڵه‌ڕاوكێوه‌ وتبووی با بڕۆینه‌وه‌، به‌ڵام حه‌زره‌تی لووت بۆ مه‌گه‌ر مه‌جالی ئه‌دا.
به په‌له‌په‌ل ویستیان بگه‌ڕێنه‌وه‌. سوار ماشێن بوون، شوێنه‌كه‌یان هه‌وراز بوو و تاریكایی بوو و زۆریش ترسابوون، هه‌ر كه سوكانی سووڕاند به‌ردێیك له ژێر تایه‌ی پێشه‌وه‌ی ماشینه‌كه‌ ده‌رچوو و به جاری چه‌قڵێكی رۆیشت به حه‌وادا. به ناچار ستۆپی كرد و وه‌ستا و ئاده‌ی گریانی ژاكاو به كوڵ.. زاتیشیان نه‌بوو دابه‌زن نه‌كا ماشین بكه‌وێته‌ خوار. به ناچاری له جامی ماشینه‌كه‌وه‌ ده‌ستیان كرد به هات و هاوار تا پێیان زانیین و هاتن به هانایانه‌وه‌. باوكی ژاكاو له دووره‌وه‌ سمێڵی ده‌كرۆشت بۆی به‌ڵام خۆ ده‌ستی پێی نه‌ده‌گه‌یشت تا كوو بیرازێكی پوختی بكات. خه‌ڵكی به گوریس ماشینیان كێشایه‌وه‌ دواوه‌. باوكی ژاكاو و باوكی مووسا هێنده‌ تووڕه‌ بوون نه‌یانده‌زانی چی بكه‌ن له خۆیان و ناو ئه‌و ئاپۆره‌ی خه‌ڵكه‌دا چی بكه‌ن له هه‌رزه‌كاره‌كانیان. هه‌ر بۆیه بێده‌نگیان هه‌ڵبژارد. مامۆستای مزگه‌وت زمانی بێده‌نگی شكاند و وتی: ئێستا كه به هیمه‌تی خه‌ڵك و پشتیوانی خوای گه‌وره‌ له‌م كاره‌ساته رزگارمان بوه‌ جێگای شوكری هه‌یه و باشتره‌ ئه‌م كوڕ و كچه‌ش بنێرینه ماڵی به‌ختی خۆیان و با بۆ خۆیان ژیانێكی هاوبه‌ش پێك بێنن. پرسیان به باوكی ژاكاو كرد به‌ڵام ناقی به‌سرا بوو، هیچی بۆ نه‌ئه‌وترا، هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی وت با جارێ دوای خه‌ین. خه‌ڵكی ئه‌یانزانی كه‌تنێ به سه‌ر كچه‌كه‌ی دێنێ، هه‌ر بۆیه زیاتر روویان لێنا و ئه‌ویش رازی بوو. كه‌چی باوكی مووسا هه‌ر بۆی گرینگ نه‌بوو! له‌و شه‌وه‌ تاریكه‌دا به‌س سه‌یری ژێر ماشینه‌كه‌ی ئه‌كرد بزانێ چی به سه‌رهاتوه‌، به‌س ئه‌وه‌نده‌ی وت: مامۆستا گیان دوور بێ له رووی جه‌نابت و حاشا حازری له رووی جه‌ماعه‌تا، با بڕوات بۆ خۆی ژن بێنێ ملی بشكێنێ، خوا له منی بسێنێ، من كه فلسم نییه بۆی خه‌رج كه‌م.
هاتنه‌وه‌ بۆ ئاوایی حه‌زره‌تی لووت ئه‌مجاره‌ زیاتر له جاران پێویستی به لووتی بوو تا كوو پینه‌ی گووكارییه‌كه‌ی بكات، به‌ڵام باوكی ته‌ڵاقی لێخستبوو وتبووی ببینم جارێكتر ته‌نانه‌ت هه‌ر له دووریشه‌وه‌ بتبینم ده‌ست بۆ لووتت ببه‌ی ئه‌مه ته‌ڵاقی بێت لووتت ده‌بڕم. هه‌میشه‌ش چه‌قۆیه‌كی سێ ئه‌ڵماسیشی له گیرفاندا بوو، بۆ گۆشت توێكردنه‌وه‌ ئه‌وه‌ چه‌قۆیان بوو تا ئه‌گه‌یشت به نینۆك كردنی ده‌ست و لاقی خۆی. ئه‌وا ئه‌مجاره‌ ئه‌ركی كه‌پۆبڕینیش كه‌وتبوه‌ ئه‌ستۆی.
جه‌نابی حه‌زره‌تی لووت هه‌میشه ئاواتێكی هه‌بوو ئه‌مجاره‌ ئیتر ئاواته‌كه‌ی ببوه‌ خه‌ون بۆی. به‌رده‌وام ئه‌یووت خۆزگا ئینسانه‌كان هێنده‌ ئاستی رۆشنبیری و یارمه‌تی دانیان بگه‌یشتایه‌ته ئه‌و راده‌یه كه ئه‌گه‌ر چڵمێكیان به ده‌سته‌وه‌ بوو و خۆیان دوور بوون له دیوار، ئه‌وان بتوانن ده‌س به ده‌س بیساون به دیواره‌كه‌دا بۆی.
ئێستا به ناچاری زیاتر نزیك به دیوار دائه‌نیشت و زیاتر پاڵی ئه‌دا به دیواره‌وه‌ تا كوو بتوانێ هه‌ر كاتێ كه‌مێڵه‌ی ده‌رهێنا خێرا بیساوێ پێیدا. ئه‌گه‌ر له دیواریش دوور بوایه‌ت مشتی نیوه‌ قونجاو ئه‌كرد و رایده‌گرت تا ئه‌گه‌یشته لای دیوارێك.
باوكی ژاكاو به هه‌زار داوا و به یه‌ك پله خاتر و خۆتر گرتن به بیرازكردنی سه‌ر و گوێلاكی ژاكاو وازی هێنا. كه‌چی ئه‌مجاره‌ زۆر به په‌له بوو كه بێنه داوای كچه‌كه‌ی، چوونكا خۆی دوو ساڵ بوو حه‌زی له پووری حه‌زره‌تی لووتی زاوای ده‌كرد كه بێوه‌ژن بوو و هه‌ر به ئاواته‌وه‌ بوو ده‌ستی پێی بگات، به‌ڵام هه‌ر نه‌یتوانی بوو له خشته‌ی به‌رێت، به‌ڵام ئه‌م خوازبێنی و لێك نزیك بوونه‌وه‌ی به هه‌لێك ده‌زانی كه ئه‌یتوانی بیقۆزێته‌وه‌ و ئه‌سپی خۆی تاو بدات.
ئه‌م به‌سه‌رهاته ده‌مێك ساڵه گه‌ردی لێنیشتبوو تا كوو له‌م رۆژانه‌دا حه‌زره‌تی لووت به بیرۆكه‌ی كه‌مێڵه‌دۆزی شوماره‌می چنگ كه‌وت و ئیتر دانیشتیین بۆ قسه‌ و بۆ ده‌مه‌ته‌قێ و تۆزی بیره‌وه‌رییه‌كانمان ته‌كاند. دوو منداڵی پێ بوو كه جه‌نابی ژاكاوخان به یه‌ك زك بوونیه‌تی. وتم ئه‌ی خه‌به‌رات لووته‌كه‌ت؟ وتی: ده‌ستت ماچ ئه‌كا! ئه‌وه‌تا ئه‌یبینی چه‌ن به ده‌ماخه. قه‌د ترشاوی به خۆیه‌وه‌ نابینی، قه‌دیش ناچێته سه‌ر داری به‌رز كه پێم بڵین لووت به‌رز، پێویستیشم به نه‌شته‌رگه‌ریی و قنج و قیت كردنه‌وه‌ش نییه. هه‌ر ئه‌وه‌یه كه ئه‌ڵێن: حه‌زره‌تی لووت، كه‌پۆ شیرین ئه‌ویش هی ئه‌وه‌یه كه من زۆر بیر ده‌كه‌مه‌وه‌ بۆیه پێویستم پێی هه‌یه جا ئه‌ویش با هه‌ر بیڵێن.
وتم تۆ ئه‌گه‌ر له‌م وڵاته خارجییانه بواییت ئه‌بوایه فه‌یله‌سووف بواییت. ئه‌وه‌تا له‌م وڵاتانه‌دا خه‌ڵكی چڵم ئه‌سڕن به كه‌یفی خۆیان و په‌كیان به كه‌س نه‌كه‌وتوه‌ و كاتێ چڵمیان بێ هیچ نایشارنه‌وه‌ له سه‌ر نانخواردنیش بن وه‌ها فوو ئه‌كه‌ن به‌ لووله زۆپاكه‌یاندا ئه‌ڵێی ده‌سڕێژ ئه‌كه‌ن به ناو پووتا.
ژاكاو له‌و لاوه‌ هاواری به‌رز بویه‌وه‌ وتی: كوره‌ ئه‌مه‌ی نه‌زانیوه‌ هه‌موو به‌یانییه‌ك مشتێ كه‌مێڵه له پشت پشتییه‌كان كۆ ئه‌كه‌مه‌وه‌ ئه‌مه‌ش بزانێ تازه ده‌سماڵ و كلینیكسیش كه تا فێرم كرد قیر وتی چه‌ق، ئه‌نێته لاوه.
هه‌ر له پێش چاوی من كه‌وت به لادا و ده‌ستی خسته لووتی و لێم پرسی ئێستا له بیری چییدای: وتی ئه‌مه‌وێ ئه‌و گۆرانییه بڵێم بۆ عه‌شقه‌كه‌م، بۆ ژاكاوه‌كه‌م كه ئه‌ڵێ:
سه‌ر خه سه‌ر باڵم خه‌وت لێكه‌وێ
قه‌زای چاوی تۆ با له من كه‌وێ
من خۆم ئه‌زانم چه‌ن تۆم خۆشئه‌وێ
تۆ له ناو دڵمای چۆن دڵ بسره‌وێ
منیش ده‌لاقه‌ی گفت و لفته‌كه‌م به ئه‌سپایی پێوه‌دا لێیان و هاتمه‌وه‌ بۆ لای كۆمێنته‌كانتان.
.................
تێبینی:
١) به بێ قیزوبێز بیخوێننه‌وه‌، له به‌ر خۆتان ئه‌ڵێم ئه‌گینا.. .
٢)مافی نه‌قاشیی و نووسراوه‌كه پارێزراوه‌ بۆ خۆم و خه‌ڵكی ئاوایی قه‌شمه‌رئاوا.

Jun 21, 2018

زۆڵه كورد

ئه‌مڕۆژانه وشه‌ی زۆڵه كورد زۆر ده‌بیسین. 
زۆڵه كورد پێك هاتوه‌ له دوو وشه‌ی زۆڵ و كورد.
كه‌م تا كورتێ كورد ئه‌ناسن هه‌ر بۆیه چه‌ق ئه‌به‌ستم له سه‌ر زۆڵ.. كاتێ دایك و باوكی منداڵی به بێ ئه‌وه‌ی پرسێكیان به مه‌لا كرد بێ و به بێ و ره‌زامه‌ندی گه‌وره‌كانیان هه‌ستی خۆیان جووڵاند بێ و مناڵێكیان هه‌ڵجووقاند بێ، له‌و چركه ساته‌وه‌ منداڵه‌كه‌یان ناوی زۆڵه..! ببێ به بلیمه‌ت و كه‌شكه‌شانیش كه‌شف بكات و سووڕی گه‌ردوون بدات و ده‌یان داهێنانی ببێ به‌و وشه‌یه ده‌یكه‌نه‌وه‌ به قاپووڕه‌كه‌ی خۆیدا و وه‌ك كیسه‌ڵ هه‌ر ملی ده‌رهێنا خێرا ملكه‌چی ئه‌كه‌ن.. هه‌مووی ئه‌مانه له به‌ر ئه‌وه‌یه كه دایك و باوكی هاوسه‌رگیری شه‌رعیان نه‌كردوه‌ و واته مه‌لا نه‌كه‌وتوه‌ته به‌ینیانه‌وه‌ كه داوای ره‌زامه‌ندی له دایك و له باوك بكات كه هه‌ستیان بجووڵێنن، مه‌لا كه هه‌ستی دایك و باوكی له قاو دا، مناڵ له زۆڵی ده‌رده‌چێ و ئه‌بێ به حه‌ڵاڵزاده‌ و شێره‌ كوڕ و كچی به ئه‌مه‌گ و ده‌یان ئاوه‌ڵناوی جوانی بۆ ئه‌تاشن. (جا بزانن مه‌لا چه‌ن مهیمه!)

وشه‌ی زۆڵ هێنده‌ ئاسایی بوه‌ته‌وه‌ بۆ كورد كه ساف و لووس و بریقه‌دار بوه‌ته به‌شێك له كلتوورمان و جوان جوان ئه‌یساوین به یه‌كترا به‌س بۆ تڕۆ كردنی یه‌كتر.
نموونه‌یشمان زۆره‌:
*منداڵێ كه فره‌زان بێ پێی ئه‌ڵێن: ئه‌ك كه زۆڵه
*دایك جنێو بدات به مناڵی پێی ده‌ڵێ: توخمه زۆڵ
*كوردێك كه نانی له گه‌ل كه‌ره‌ی جه‌ماعه‌تێك چه‌ور بكات و ئه‌مان بیر و بۆچوونی ئه‌و تاقمه‌یان به دڵ نه‌بێ، پێی ده‌ڵێن زۆڵه كورد.
*به كوردێك كه به‌رگی جاشیه‌تی له به‌ر كرد بێ، هه‌ر ئه‌وانه‌ی پێشتر پێیان ئه‌وتن "پێشمه‌رگه موسڵمان"، ئه‌مانه راده‌ی زۆڵایه‌تییه‌كه‌یان شه‌ش ئامپێڕه.
*كوردێك كه بیری تۆڵه‌ی نه‌بێ، ئه‌ویش به هه‌مان چه‌شن. هه‌ر وه‌ك له شێعرێك دا هاتوه‌:
هه‌ر كه‌سێ نه‌یبێ بیری تۆڵه/
له دایكی خۆی نییه و زۆڵه
*منداڵێكیش كه تووڕ دراوه‌ و دایك و باوكی بۆ هه‌میشه‌ نادیاره‌ و هیچ گوناهێكی نییه له هاتن بۆ ناو ئه‌م كاره‌ساتخانه‌یه، ئه‌و هه‌ر ده‌بڵ زۆڵه و سه‌رچاوكه‌ و بناغه‌ی هه‌م وشه‌كه و هه‌م كلتووری شیرینی یه‌كتر تڕۆ كردنمانه!
بِأَیِّ ذَنبٍ؟؟


May 5, 2018

له‌ به‌ سه‌رهاته‌كانی قانێع



قانێع له سه‌ییده‌كانی چۆڕ بوو، باوكی شێخ بوو، كه باوكی مردوه له فه‌قێه‌تییه‌وه‌ هێناویانه‌ته‌وه‌ له جێگای باوكیان داناوه، كه هیچ زه‌وقی له سه‌ر نه‌بوه. شه‌وانه شێخانه‌ی زكر و ته‌لیله‌ی بۆ موریدان دامه‌زراندوه‌ و هه‌ر كه چاویان نووقاندوه‌ و بێ هه‌ست به جێی هێشتون و ملی له چای خواردنه‌وه‌ ناوه‌و تاو تاوه‌ هاتوه‌ زكری بۆ تازه كردوونه‌ته‌وه‌ و گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ و به ئاقڵی ده‌روێشه‌كانی پێكه‌نیوه. ده‌روێش به‌مه‌یان زانیوه‌ و ده‌ریان كردوه‌.

«كتێبی چێشتی مجێوری هه‌ژار موكریانی»

May 1, 2018

به‌شێك له شێعری زام پێوان

...
فستیوالی گه‌لاوێژ، سلێمانی/2011
تاران په‌چه‌ی به دره‌خت گرته‌وه‌
عه‌بای دا به سه‌ر ئاواو
جبه‌ی كرده‌ به‌ر جاده
عه‌مامه‌ی كرده‌ سه‌ر باخچه
به زۆر ریشی به گۆرانی هێشته‌وه‌
كراسی عاشوورای كرده‌ به‌ر شێعرو
مۆسیقای بێوه‌ژن كردو
ژیانی كرد به پرسه!
تاران به ده‌م كه‌سه‌وه‌ پێناكه‌نێ
به‌ ده‌م مه‌رگه‌وه‌ نه‌بێ
ئه‌و خۆشی له هیچ نابینێ
له مه‌رگ نه‌بێ
ژنی ئه‌و، كوڕی ئه‌و، كچی ئه‌و
هه‌موویان ناویان مه‌رگه
ئه‌وه‌ی له‌وێ له دایك نابێ، ژیانه.. .

شێركۆ بێكه‌س
له دیوانی هه‌ست و نه‌ست


Apr 8, 2018

كتێبی ده‌نگی گێله پیاو


به هه‌وڵ و ماندوو بوونێكی زۆره‌وه‌ توانییم كتێبی «گێله پیاو» به شێوه‌ی ده‌نگ تۆمار بكه‌م. ئه‌م كتێبه شاباڵی ته‌نز به سه‌ریدا كێشراوه‌.

نووسه‌ر: عه‌زیز نه‌سین
وه‌رگێڕ: عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن زاده
خوێندنه‌وه و ئاماده‌ كردن: عه‌دنان هونه‌روه‌ر

ئه‌م هه‌وڵانه بۆ به مودێڕنیزه كردن و گونجاندنی خوێنه‌ری كورد له گه‌ل ته‌كنۆلۆژیای سه‌رده‌م، پێویستییه‌كی حاشا هه‌ڵنه‌گره‌ و بۆ نابینایان خزمه‌تێكی دوو چه‌ندانه. هیوادارم به‌م هه‌وڵه‌م توانیبێتم خزمه‌تێكم كرد بێ به ئه‌رشیڤی كتێبخانه‌ی كوردی. تكایه له لایه‌ن خۆتانه‌وه‌ بیناسێنن به هاوڕێیانتان به‌ڵكوو كتێب ببێته به‌شی دانه‌بڕاوی ژیانمان..
ئه‌م تۆماركراوه‌ پێك هاتوه‌ له حه‌وت به‌ش، بۆ گوێگرتن له‌ سه‌رجه‌م به‌شه‌كانی له‌م لینكه‌ی خواره‌وه‌ كرته بكه‌ن.


Mar 30, 2018

عه‌فرین ( Afrin# )


ئه‌ردووغان به پیره‌و كردنی سیاسه‌تی پوپولیستی و به پشت به‌ستن به ئایه‌ته‌كانی قورئان و له‌و ناوه‌دا به ناوی جێ به جێ كردنی حوكمی سووره‌تی (الفتح) هێرشی كرده سه‌ر رۆژاوای كوردستان و شاری عه‌فرین.
ئه‌وه‌ بوو كه پێش نه‌ورۆزی ٢٠١٨ شاری كوردنشینی عه‌فرین دوای ماوه‌یه‌كی زۆر خۆراگری له به‌رانبه‌ر رژیمی داگیركه‌ری توركیا، بوو به قوربانی به‌رژه‌وه‌ندی وڵاتانی زل هێز و بێده‌نگی مافی مرۆڤی دیكۆری(!) و هه‌روه‌ها لێك ترازانی كوردی په‌راكه‌نده.. نه هاشتگ و گه‌رده‌لوولی تویته‌ری فریامان كه‌وت، نه هاتنه سه‌رشه‌قامه‌كان له ئوروپا بۆ پشتیوانی لێكردنی و نه ده‌ربڕینی نیگه‌رانی هه‌ندێ له كاربه‌ده‌سته‌ ڕزیوو و له ده‌سه‌ڵات نه‌ماوه‌كانی ولاتانی ده‌سه‌ڵاتدار.
له ئاكامدا به هه‌زاران كه‌س له ژن و منداڵ ئاواره‌ بوون و كوژران. ده‌یان خانووبه‌ره‌ و دوكان له لایه‌ن هێزه‌كانی توركه‌وه‌ تاڵانكران و ته‌نانه‌ت ره‌حمیان به په‌یكه‌ره‌كانیش نه‌كرد و به رق به كینه‌وه‌ په‌یكه‌ره‌ی كاوه‌ی ئاسنگه‌ریان شكاند و گوله بارانیان كرد.
له‌م هێرش كردنانه‌دا وڵاتی رووسیا به ته‌واوه‌تی پشت و په‌نای توركیا بوو، هه‌ر بۆیه جێی خۆیه‌تی بڵێم كه یه‌كه‌م دوژمنی كورد ده‌سه‌ڵاتی رووسه‌كانه دوای توركه‌كان.




Feb 15, 2018

ژیاننامه‌ی عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان \ Abdullah Öcalan

پوخته‌یه‌ك له ژیاننامه‌ی «عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان» سه‌رۆكی پارتی كرێكارانی كوردستان (P.K.K).
ئه‌م راپۆرته ساڵی ٢٠١٨ ته‌له‌فزیونی (NRT) بڵاوی كرده‌وه‌، لێره‌دا وه‌ك ئه‌رشیڤ تۆماری ده‌كه‌م.
 به‌ هیوای ئازاد بوونی ئۆجه‌لان له به‌ندی ئه‌ساره‌تی رژیمی تووركیا.




Feb 7, 2018

«زمستان»

زمستان عنوان مشهورترین شعر مهدی اخوان ثالث (م. امید) است. او این شعر را در جریان کودتای ۲۸ مرداد سرود. شعر دارای دو لایه است: در لایه اول، راوی مشغول توصیف سرمای سوزان آخرین فصل سال است، اما در لایه زیرین راوی یخبندان فضای سیاسی کشور را به تصویر می کشد. شاعر در به تصویر کشیدن فضای سیاسی بسیار متبحرانه عمل کرده و شباهت خفتگان سیاسی با زمستان را خوب توصیف نموده است.
در زیر متن كامل شعر به خوانندگی «پروین» آمده‌ است:

سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت
سرها در گریبان است
کسی سر بر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را
نگه جز پیش پا را دید، نتواند
که ره تاریک و لغزان است
وگر دست محبت سوی کس یازی
به اکراه آورد دست از بغل بیرون
که سرما سخت سوزان است
نفس، کز گرمگاه سینه می آید برون، ابری شود تاریک
چو دیوار ایستد در پیش چشمانت
نفس کاین است، پس دیگر چه داری چشم؟
ز چشم دوستان دور یا نزدیک
مسیحای جوانمرد من! ای ترسای پیر پیرهن چرکین
هوا بس ناجوانمردانه سرد است ... آی ...
دمت گرم و سرت خوش باد
سلامم را تو پاسخ گوی، در بگشای
منم من، میهمان هر شبت، لولی وش مغموم
منم من، سنگ تیپاخورده ی رنجور
منم، دشنام پست آفرینش، نغمه ی ناجور
نه از رومم، نه از زنگم، همان بیرنگ بیرنگم
بیا بگشای در، بگشای، دلتنگم
حریفا! میزبانا! میهمان سال و ماهت پشت در چون موج می لرزد
تگرگی نیست، مرگی نیست
صدایی گر شنیدی، صحبت سرما و دندان است
من امشب آمدستم وام بگزارم
حسابت را کنار جام بگذارم
چه می گویی که بیگه شد، سحر شد، بامداد آمد!
فریبت می دهد، بر آسمان این سرخی بعد از سحرگه نیست
حریفا! گوش سرما برده است این، یادگار سیلی سرد زمستان است
و قندیل سپهر تنگ میدان، مرده یا زنده
به تابوت ستبر ظلمت نه توی مرگ اندود، پنهان است
حریفا! رو چراغ باده را بفروز، شب با روز یکسان است
سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت
هوا دلگیر، درها بسته، سرها در گریبان، دستها پنهان
نفسها ابر، دلها خسته و غمگین
درختان اسکلتهای بلور آجین
زمین دلمرده، سقف آسمان کوتاه
غبار آلوده مهر و ماه
زمستان است.

Feb 5, 2018

دموکراسی یا دموقراضه

مردم را به دو دسته تقسیم کنید. به یک دسته حقوق و مواجب بدهید که مراقب آن دسته‌ی دیگر باشند. دسته اول، به طمع مواجب یا از ترس قطع شدن مواجب، مرید شما می‌شوند و دسته‌ی دوم، از ترس دسته‌ی اول، مطیع و مِنقاد شما. 
"کتاب دموکراسی یا دموقراضه"


...................................................................

هیچ‌وقت شنیده‌اید که غذای گوسفند را به او اهداء یا تقدیم کنند؟ غذا یا علوفه گوسفند را جلویش می‌ریزند. رفتار با مردم هم باید درست مثل رفتار با گوسفند باشد. طبیعی‌ترین و مسلم‌ترین حق مردم را باید با تحقیر و توهین به آنها داد؛ وگرنه طلبکار می‌شوند.
کتاب "دموکراسی یا دموقراضه"


...................................................................

هر کاری را که از انجامش عاجزید، با صدای بلند اعلام کنید که می‌توانید. همان رعد و برق اولیه برای مردم مهم است. بعد از آن برای انجام نشدنش هزار دلیل می‌شود جفت و جور کرد.
کتاب "دموکراسی یا دموقراضه"


...................................................................

حواستان باشد! بزرگ‌ترین اشتباه در حکومت، بها دادن به مردم، یا ارزش قائل شدن برای مردم است. شما مطمئن باشید که اگر برای مردم، ارزشی بیش ازگوسفند قائل شوید، نمی‌توانید بر آنها حکومت کنید. بهای مردم را شما معین می‌کنید، نه خودشان. اگر شما بر مردم قیمت نگذارید، آنها قیمتی بر خودشان می‌گذارند که هیچ‌ جور نمی‌توانید بخرید. تازه این گوسفند که من گفتم بالاترین قیمت است: قیمت آدم‌های اندیشمند ,چاق و چله. قیمت بقیه‌ی مردم، حداکثر در حد پشگل گوسفند است و نه بیشتر.

نتیجه این که: مردم را هر جور بار بیاورید، بار می‌آیند. 
کتاب "دموکراسی یا دموقراضه"

...................................................................

طوری برنامه‌ریزی کنید که مردم از صبح تا شب بدوند و آخر شب هم نرسند. مردم اگر مایحتاج خود را آسان به دست بیاورند، اگر وقت اضافه داشته باشند، عصیان می‌کنند، بداخلاقی می‌کنند و به فکر اعتراض و انقلاب و این حرف‌ها می‌افتند.
فرض کنید که آب دریا فاصله‌اش یا مردم به اندازه دراز کردن یک دست است. جای دریا را نمی‌توان عوض کرد، اما راه مردم را که می‌شود دور کرد. هزار جور قانون می‌شود وضع کرد که مردم دور کرهٔ زمین بچرخند و دست آخر به همان نقطه‌ای برسند که قبلاً بوده‌اند. و از شما به خاطر رسیدن به همان نقطه، تشکر هم بکنند.

کتاب "دموکراسی یا دموقراضه"

...................................................................

پ.ن: كتاب دموكراسی یا دموقراضه یكی از آثار برجسته‌ی مهدی شجاعی است.

Jan 15, 2018

اعتراضات سراسری و نویدی به تجزیه‌ی ایران

#اعتراضات_سراسری داخل ایران منتهی به آشفته بازاری شد كه پای بسیاری از خانوادهها را به اطلاعات و سپاه و سایر دستگاههای امنیتی باز كرد. چندین خانوادهداغدار مرگ فرزندانشان شدند كه در زیر شكنجههای برادران اطلاعات و امنیت، جان باخته بودند. بسیاری دیگر از خانوادهها در كوچهپس كوچههای پارتی بازی و پیدا كردن وثیقهبرای آزاد كردن فرزندانشان گرفتار آمدند.
#تظاهرات_سراسرى  توانست شكاف بزرگی را در سیستم ولایت فقیه ایرانی ایجاد كند. البته مهاجران و پناهندههای خارج از ایران هم با تشكیل دستههایی مجزا به حمایت از این اعتراضات به پا خاستند و الحق با خلق حماسههایی توانستند رنگ و لعاب دیگری به این اعتراضات ببخشند و صد البته جای تقدیر هم باقی نگذاشتند

خارج نشینان ایرانی و مخالفان رژیم ولایی در خیابان های كشورهای خارجی، گروهی سلطنت فناشدهشان را معرفی می كردند، دستهای سوسیالیسم عقیم شده، عدهای شدند نمایندهی خانوادهی رجوی، عدهای حكومت شورایی می خواستند، كسانی هم پادشاه.. همهی گروهها به اتفاق نه آخوند خواستند نه رهبر نه قانون اسلامی و نه كشور یكپارچه!
و برای این كه كاملا نشان دهند كه ایران آیندهكاملا تجزیه شدهاست هر گروهی با سر دادن سرود خاص خود و شعارهای مختص به خودشان و در مواردی با ایجاد درگیری و تنش با همدیگر و چپ چپ به هم نگاهكردن، از یك طرف این پیغام را به خانوادههای زندانیان سیاسی دادند كه نه تنها پشت و پناه و صدای آنها نخواهند بود بلكه از زندانیان به عنوان ابزاری برای مرام های سیاسی پوسیدهی خویش هم استفادهمی كنند! از سوی دیگر به ایران نوین هم حالی كردند كه نه تنها پرگهر و پر دمكراسی نخواهد بود بلكه افغانستانی خواهد شد كه هر گروهبا قدرت تر و اپورتونیست تر می تواند با ساز خود اپرای شلغمین خویش را بنوازد و این خود نوید به استقلال سایر ملیت های در اقلیت را نیز می دهد.

پینوشت:
 عكس ها مربوط به آكسیون های اعتراضی حامیان زندانیان سیاسی و مردم به تنگ آمدهی ایران در روز 13.01.2018 در شهر فرانكفورت آلمان می باشد. كه سه گروه در مساحتی پنجاه شصت متری چادر زده بودند و هر گروه با بلند كردن صدای خویش، سعی در خاموش كردن و به حاشیه انداختن سایر هم وطنانشان داشت. (جای چادر برادران بسیج و حشد شعبی رزوو شده است كه در سال های آینده به چنین آكسیون هایی می پیوندند.)