May 23, 2010

ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..

ئێمه‌ی کورد وه‌ها نه‌ته‌وه‌یه‌کین که نه‌خۆشی ئالزایمێری کۆن باڵی به سه‌ر بیر و مێژوومان دا کێشاوه‌، له بیرمانه که نه‌ته‌وه‌ی ماد چۆناوچۆن سه‌ریان هه‌ڵدا و 2709 ساڵ پێش ئێستا چی قۆماوه‌، به‌ڵام له بیرمان نیه‌ له ماوه‌ی سی ساڵی رابردوو دا چه‌ن کاره‌ساتمان به سه‌ردا تێپه‌ڕیوه،‌ ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..
کوشتن و له به‌رچاومان ئێعدام کردن و په‌تی سێداره‌ وه‌ک پشتوێنی پشتمانی لێ هاتوه‌ هه‌ر رۆژ ده‌یبه‌ستین و هه‌ر شه‌و دایده‌نێن.. ئیتر بۆمان ئاسایی بوه‌ته‌وه‌ ئه‌گه‌ر رۆژێک که‌سێک و دووان و سیانمان لێ نه‌کوژرێت، ته‌نانه‌ت کۆڵبه‌ریشمان ئه‌گه‌ر وه‌ سه‌ر مین نه‌که‌وێت، له گوله‌ی هێزه‌کانی ئینتزامی رزگاری نابێ... ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..
له کاتی کێشه‌ و مێشه‌ دا مرۆڤێکی هه‌ستیار و هه‌وڵ بۆ هه‌ست بزواندن ده‌ده‌ین، له کاتی دیکه‌ دا ده‌بینه‌ مرۆڤی به ئاوه‌ز و لاییک و رۆشن بیر بیلامانا، ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..
هه‌موو ده‌مێک واین له بیری به قوڕابردنی ئه‌م و ئه‌و، کاتی نێۆ قوڕ گیر کردن فرمیسکیان بۆ هه‌ڵده‌رێژین، ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..
بۆ که‌سایه‌تیه‌ جیا جیا کانی نێو کۆمه‌ڵگا، ده‌یان رۆڵی جۆرواجۆر ده‌گۆڕین به‌ڵام رۆڵیکی باش بۆ خۆمان ناگێڕین که چێژ له ژیانمان به‌رین، ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..
حه‌ز به ناوزڕاندی خه‌ڵکی ده‌که‌ین چوونکا کێشه‌ی سایکۆلۆژی چه‌پڵه‌رێزانمان هه‌یه،‌ ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..
له شێوازی راڤه‌ کردنی کێشه‌کان دا، هه‌ر که‌س ده‌نگی به‌رز تر بێ، حه‌ق به ده‌ستیه‌تی، هه‌ر که‌س پارتی باز تر بێت ئازاتر و نێره‌که‌ر تره‌ لامان؛ ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..
نه‌ته‌وه‌ وه‌حشیه‌کان ده‌بنه برامان، براکانمان له باشوور ده‌بنه دووژمنمان، دۆسته‌کانیشیان به بار تۆپیان بۆ حه‌واڵه ده‌که‌ن، ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..
بۆ هه‌ڵپه‌ڕکی و شایی ده‌یان دۆست و هه‌ڤاڵت ئاماده‌ن، بۆ گریان و کاره‌سات که‌س که‌ست نیه‌ و ده‌ورو به‌رت چۆڵه، ئاوا نه‌ته‌وه‌یه‌کین..

May 21, 2010

زه‌نجیره‌ سه‌فه‌رێکی ته‌نزئاوی‌...!! (به‌شی دووهه‌م)

ئه‌م بابه‌ته‌ له ژوماره‌ی 54ی حه‌وته‌نامه‌ی"ده‌نگی ئاشنا"بڵاو کراوه‌ته‌وه‌       
له درێژه‌ی سه‌فه‌ره‌ ته‌نزاوی و نه‌ورۆزانه‌که‌مان دا، گه‌یشتینه ئه‌و بڕیاره‌ی که به‌ره‌و شاری ئه‌سفه‌هان بڕۆین، من که تا ئێستا ئه‌سفه‌هانم نه‌دیتبوو به‌ڵام خولیایه‌کی زۆرم بۆی هه‌بوو، ئه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌شم له بیر نه‌چی که کاک موسته‌فاش له‌ گه‌لمان نه‌هات به بۆنه‌ی ئه‌وه‌ی که دایکی نه‌خۆشه‌ و وا دیار بوو ئاخرین هه‌ناسه‌کانی ژیانی هه‌ڵده‌مژی، جا ئه‌وه‌ منیش له‌ ئاخرین رۆژدا گیرم پێ داوه‌ و هه‌ر ده‌مکووت:" ئه‌گه‌ر ده‌ڵێی با منیش نه‌ڕۆم شایه‌د کار و بارێک به من هه‌ڵسووڕا"... ئه‌وه‌نده‌ ته‌عاروفات مان بۆ یه‌کتر شه‌ل و په‌ل کرد که خه‌ریک بوو بڕیاری یه‌ک ساڵه‌م له‌ بیر بچێته‌وه‌ و نه‌ڕۆین بۆ ئه‌م مووسافره‌ته‌.. جا منیش هه‌ر ده‌مزانی کاک موسته‌فا قه‌بووڵی ناکات هه‌ر خۆم سوور ده‌کرده‌وه‌ هه‌ر ده‌مکووت:"ده‌ی ئاخر چۆن ده‌بێ، کاک موسته‌فا..؟؟!!" ئه‌ویش خۆ له‌ ژیانی دا زه‌حمه‌تی وه‌به‌ر که‌سێک نه‌دابوو، چۆن رازی به‌م زه‌حمه‌ته‌ ده‌بوو که بۆمانی بتاشێت.. رۆژی دوای یه‌که‌م رۆژی نه‌ورۆز، هه‌موومان له ماڵی خاڵه عه‌زیز، خاڵی که‌یبانووم کۆ بووینه‌وه‌ ئاده‌ی باکی ماشێنه‌کانمان پڕ کرد له گاز و له بێنزین و وه‌ڕێ که‌وتین.. به‌ره‌ به‌یان له‌م کوردوستانه‌وه‌ رۆشتین بۆ ئه‌و فارسستانه.. خێزانم که‌یفی ساز بوو، هه‌ر ده‌م له‌ ئاوێنه‌ی ماشێنه‌که‌وه‌ سه‌یری سه‌ر و روومه‌تی خۆی ده‌کرد و جار جاران ده‌نگی گۆرانیه‌کانی نێۆ ماشێنه‌که‌ی زۆر ده‌کرد و قسه‌ی خۆشمان بێ، جار نه جارێکیش پاروویه‌ک و چه‌ره‌ساتێکی ده‌کرد به ده‌م منه‌وه...‌ خراپیش نه‌بوو... ده‌ی..! که‌ش و هه‌وای به‌هاری وای لێ کردبوو شه‌به‌که‌ی رۆمانیک بازیه‌کانی فوول بێت.. فاتمی کچم ئه‌ویش به ته‌نێ له دواوه‌ دانیشتبوو، نازانم حه‌سره‌تی ژیانێکی وای ده‌خوارد یان نا..؟ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ ده‌زانم که جار نه جارێک ئه‌ویش اس ام اس ێکی بۆ ده‌هات و به بزه‌یه‌که‌وه‌ وڵامی ده‌دایه‌وه‌، نازانم بۆ ئه‌و رۆژه شه‌به‌که‌ی غیره‌تم ئه‌وه‌نده‌ دابه‌زیبوو و هه‌ر هیچم نه‌ده‌گووت ته‌نانه‌ت پێشتر که ده‌م گووت ئه‌وه‌ کێ بوو..؟ به‌ڵام ئه‌وا ئێستا هه‌ر هیچ ناڵیم و به‌ڵکوو پێیشم خۆشه‌ ئاخر من و دایکیشی بۆ خۆمان جار و بارێک رۆمانتیک بازیه‌کمان هه‌ڵده‌وه‌راند.. جا نم نمه‌یه‌کیش باران جار و بار به ته‌واوی فانتازیایه‌کی خۆشی بۆ ده‌خوولقاندین ته‌نیا شتێکی موزاحمی ئه‌و ناوه فاتم بوو و ماڵی خاڵه عه‌زیزیش که جار به جار ده‌یان دا به لامان دا و ویزه‌یه‌کیان لێوه‌ ده‌هات. جار به جار ون ده‌بوون و نازانم خۆیان له کام قون و قوژبنێک دا حه‌شار ده‌دا، و هه‌ڵده‌ترووشکان و کاتێک ده‌مزانی ویزه‌یه‌کیان لێوه‌ ده‌هات و ئێمه‌شیان به جێ ده‌هێشت... ئاخر ماشێنه‌که‌ی ئێمه‌ به یائه‌ڵلا یا ئه‌ڵڵا ئیشی ده‌کرد و هی ئه‌وان به بێنزینی سۆپر...! ماشێنه‌که‌ی ئێمه رێنۆ بوو و هی ئه‌وان زانتیا... عاقیبه‌ت کاتی لا دان له شوێنی حه‌وانه‌وه‌ دا چاومان به دیمه‌نیکی ئه‌وه‌نده‌ ناخۆش که‌وت که بریا هه‌ر نه‌مان دیبا..! ژنه‌که‌ی خاڵه عه‌زیز لووتی ترشاندبوو به دوو مه‌ن هه‌نگوینه‌وه‌ نه‌ده‌خورا.. له‌ کاتی دابه‌زین تا خواردنی پارووه‌ نانێک، سێ، چوار عه‌ره‌بانه فه‌رمایشی هه‌ڵڕشت و به‌رده‌وام هه‌ر بۆڵه‌ی لێوه‌ ده‌هات..! کاتێ که‌بانه‌که‌ی خۆم له سه‌ر و بنی کێشه‌که‌ی کۆڵیوه‌، ده‌رکه‌وت که کاکه‌ عه‌زیز ئه‌م هه‌موو ساڵه به‌م شوێنانه‌دا هاتووه‌ و له هه‌ر شوێنێک دا خاتره‌یه‌ک و بیره‌وه‌ریه‌کی بۆ خاڵ خه‌رامان گێڕاوه‌ته‌وه‌ و ئه‌ویش وه‌ها تێگه‌شتبوو که خه‌ریکی کاری ناشه‌رعی بووه‌ بیلامانا... جا وه‌ره‌ و ئه‌م که‌ره‌ له‌م قوره‌ دا ده‌ربێنه.. ئه‌ویش بۆ عه‌زیزێک که له‌وانه‌یه‌ دایکی خۆیشی بێزی نه‌هاتبێ ماچی بکات... به 34ساڵ ته‌مه‌نه‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌ ره‌ش و پیس و چرچاوی بوو، هه‌ر نازانم له کێ ده‌چوو.. جا وه‌ره‌ 30 ساڵی پاش تر ئه‌م پیاوه‌ ببینه.. ئه‌ڵبه‌ت خۆ ژنه‌که‌شی له‌ چاو عه‌زیز تۆزێک جوان بوو ئه‌گینا له چاو ژنانی دیکه‌ وات ده‌زانی هه‌ر خوشک و بران، نازانم ئه‌م ژنه‌ی من بۆ له مان ناچێ، ئه‌گینا منیش زیڕه‌م ده‌کرد..
ئه‌وانمان له‌و شوینه دا جێهشت و به‌ره‌ به‌ره‌ له شاری ئه‌سفه‌هان نزیک بووینه‌وه‌، هه‌ر له ده‌رگای شاره‌وه‌ کۆمه‌ڵێک لاو به کۆمه‌ڵێک نووسراوه‌ و کاتالۆگی رێنموونی که‌ر، به‌ره‌و پیری میوانان ده‌هاتن.. له نێو کاتالۆگه‌کاندا، هندێک ریستۆران و هۆتێلی چوار و پێنج ئه‌ستیره‌ی تێدا بوو، جیا له شوێنه خۆشه‌کانی شار، وه‌ک پردی خاجوو، بازاڕی شار، مه‌یدانی نه‌قشی جیهان و مۆزه و ده‌یان شوێنی دڵڕفێنی شاریان پێناساندین... له قه‌راخی پارکێک دا رامان گرت که مالی خاڵه عه‌زیزیش بماندۆزنه‌وه‌.. ترسابووین نه‌ وه‌ک شتێکیان به سه‌ر هاتبێ، مۆبایله‌که‌شیان شه‌به‌که‌ی نه‌ده‌دۆزیه‌وه‌ و به ناچاری هه‌ر ته‌مایه‌ر ماین تا بگه‌ن پێمان.. له ناکاو بنه‌ماڵه‌یه‌ک که وا دیار بوو له هه‌نده‌ران و شتی وا هاتبن.. هاتنه لامان و بازیک به ئینگلیزی قسه‌یان کرد من که هه‌ر وامده‌زانی گویزم بۆ ده‌ژمێرن به ناچاری کچه‌که‌م که دووتێرم رۆشتبووه‌ کلاسی زه‌بان، به هه‌ر پرته‌ پرتێک بوو وڵامی دانه‌وه‌ گوایه‌ ناو و نیشانی شوێنێکیان ده‌ویست، ئه‌ویش وڵامی دانه‌وه‌ که ئێمه‌ش وه‌ک ئێوه‌ غه‌ریبین.. خۆ منیش هه‌رچه‌نده‌ ده‌ڕۆشتمه‌ پێشه‌وه‌ و سینگم ده‌رده‌په‌ڕاند که به‌ڵکوو شتێک حاڵی بم لێیان، هیچیان لێ تێنه‌گه‌شتم، له ئاکام دا ماڵئاواییان کرد و رۆشتن، دواتر زانیمان ئه‌م بنه‌ماڵه رووسین و بۆ گه‌شت و گوزار هاتوون بۆ ئێران و دواتریش ده‌رۆن بۆ دوبه‌ی. جا وه‌ره‌ قوڕی دونیا به سه‌ر خۆت دا مه‌که‌، ئێمه به ساڵه‌کان سه‌فه‌رێکی ناو خۆیمان بۆ ناکرێ، که‌چی کابرا به ده‌وری گۆی زه‌وی دا ده‌سووڕێته‌وه‌..
ده‌ی کوره‌، هیچ نیه‌ نی..
له‌م خه‌یاڵات و داڵغانه‌دا بووم که ماڵی خاڵه عه‌زیز به کاپووتی شکاو و ئاوێنه‌ی ورد بوو و شووشه‌ی له‌ت بوو گه‌یشتنه‌ لامان.. جا وه‌ره‌ نۆره‌ی زیقه‌ زیقی خێزانمه‌، دونیای لێ کۆ کردینه‌وه‌.. دواتر که وه‌خۆ هاتنه‌وه‌ باسیان کرد بۆمان که گوایه‌ شه‌ڕ و شۆڕه‌که‌یان هه‌ر درێژه‌ی هه‌بووه‌ و دواتر خاڵه‌ عه‌زیزیش به مێشکێکی ئاڵۆزاوه‌، له پشته‌وه‌ خۆیی کێشابوو به‌م تانکره‌ نه‌وتانه‌ی که نه‌وته‌ ره‌شه‌که‌ی هه‌رێمی کوردستان دێنن بۆ پاڵاوگه‌کانی ئێران، دواتر که داده‌به‌زن و ده‌زانن هه‌ر دوو لا کوردن، وه‌ها له یه‌کتر دڵ خۆش و سه‌رخۆش ده‌بن وایانزانیوه‌ باوک بران و له‌یه‌ک دابڕاون.. ماوه‌ته‌وه‌ کاکه‌ عه‌زیز له بریتی ئه‌وه‌ی ماشێنه‌که‌ی بێنێت بۆ هوتێل ده‌بێت بۆ سه‌ر چاڵی میکانیکی و سافکاری ببات، به‌ڵکوو بتوانن ئه‌و ماشێنه جوانه، وه‌ک جاران ساف و لوسه‌ی بده‌نه‌وه‌ بۆی.. رۆشتین بۆ ئه‌و هۆتێله‌ی که کاکه عه‌زیز هه‌ر ده‌یگووت براده‌رم هه‌یه‌ و خه‌می جێگا و رێگاتان نه‌بێ، به‌ڵام هوتێلی چی، ئه‌وه‌نده‌ دوور له شار بوو ئیتر وه‌ڕه‌ز بووبووم .! هه‌ر که له‌ ماشێن دابه‌زین ماڵه رووسیه‌که‌مان بینی و وه‌ک بڵێی ئێمه‌ش بێکه‌س نین، رۆشتین به ده‌میانه‌وه‌، ئه‌وانیش ئه‌و چه‌ند رۆژه‌ی که له‌ ئه‌سفه‌هان بوون ته‌نیا یه‌ک وشه‌ فێر بووبوون ئه‌ویش کلمه‌ی (چطوری؟) بوو.. جا به زاراوه‌ی ئه‌سفه‌هانی وه‌ره‌ رووسیه‌ک فێری ئه‌م وشه‌ فارسیه‌ بکه‌ی هه‌ر زۆر زه‌حمه‌ت ده‌بێ، هه‌ر بۆیه‌ له بریتی (چطوری؟) هه‌ر ده‌یان گووت(شتری؟) ئه‌وه‌نده به لامه‌وه‌‌ ناخۆش بوو.. به‌ڵام خۆ ده‌سه‌ڵاتم نه‌بوو زمانیان ببڕم... هه‌ر چه‌نده‌ خۆشم هه‌وڵم ده‌دا بۆیان راست بکه‌مه‌وه‌ به‌ڵام هه‌م دیسان ده‌یان گووت(شتری؟) ئه‌وه‌نده‌ ئه‌م وشه‌‌یانه دووپات کردبویه‌وه‌، بۆ خۆیشم بڕوام کردبوو که له حوشتر ده‌چین...!
بۆ سبه‌ی رۆشتینه‌ نێو بازاڕ و شارمان بینی. ئه‌م جاره‌ نۆره‌ی شت کڕینی دایکی فاتم بوو؛......
(باقی به‌سه‌رهاته‌کان بمێنن بۆ ژوماره‌ی داهاتوو...)

May 8, 2010

هه‌موومان "سه‌رده‌شت" ین

پێم بڵی چۆن بیر ده‌که‌یته‌وه‌ تا پێت بڵێم که‌نگێ ده‌کووژرێت، پێم بڵی قه‌ڵه‌مت چه‌نده‌ تیژه‌ تا پێت بڵێم نووکی خه‌نجه‌ر و گوله‌ی بۆگه‌ن بیران که‌نگێ ده‌تپێکێ، پێم بڵێ تا چه‌نده‌ خوازیاز و خولیای ئازادیت تا پێت بڵێم که‌ی ده‌مت داده‌دوورن، پێم بڵێ چه‌نده‌ گه‌شبینی تا کوو پێت بڵێم چه‌ند‌ تاریک بیر حه‌شارت ده‌ده‌ن..

پێنووسێک خنکێندرا و جێژنی له دایک بوونی سه‌دان پێنووس ده‌گرین.. دوای فه‌وتانی هه‌ر بیرۆکه‌ و هه‌ر قه‌ڵه‌مێک ده‌یان پێنووس خۆیان زیاتر و زیاتر تیژتر ده‌که‌ن، وڵامی قه‌ڵه‌م به قه‌ڵه‌م ده‌درێته‌وه‌ به‌س ئه‌گه‌ر بۆیان نه‌کرا به فه‌وتانی نووسه‌ر تۆڵه ده‌که‌نه‌وه‌.!
له‌شی بۆگه‌ن بیران به ئازادی، راده‌ربڕین، ئیدانه کردن، که‌وڵ ده‌که‌ین..

هه‌موومان "سه‌رده‌شت" ین..

May 3, 2010

بنگاهی به نام تدریس خصوصی

باز مثل همیشه‌، روزهای نزدیک به پایان سال تحصیلی در راه است، نگرانی و دغدغه‌های والدین و دانش آموزان و دانشجویان، برای رفتن به کلاس بالاتر و ترم بالاتر، کاملا مشهود است.. در این میان بنگاه‌های تعلیم و تربیت به شیوه‌های خصوصی و نیمه‌ خصوصی و واسطه‌کاری و درگوشی و تبلیغات سر کوچه‌ای شروع به فعالیت کرده‌اند.. اگر دانش آموزانی در طول سال تحصیلی، که بهره‌ی هوشی آن ها موازی با الفاظ و کلمات دروس نبوده‌ و در حوصله‌ی‌ معلم و کلاس نگنجیده‌ باشد، از طرفی دیگر کتاب های درسی نیز نتوانسته‌ باشد که انگیزه‌ی ته‌نشین شده‌ی آنها را به جوش آورد و فورانی در فرایند گرفتن و پس دادن اطلاعات در آن ها، ایجاد نماید... خود به خود این طیف از فراگیران از ادامه‌ تحصیل باز می مانند و به ناچار به بنگاه‌های خصوصی و تقویتی دروس روی می آورند... معلمان و اساتید برای رسیدن به آمال و آرزوهای خانواده‌ و ارتقا یافتن فراگیران به مقطع بالاتر رقابت های گسترده‌ای را به انجام می رسانند..! دانش آموزانی این چنینی، خود به خود در این راستا، محبوب اساتید تعلیم و تربیت می شوند بالأخص اگر دانش آموز توان مالی خوبی هم داشته‌ باشد، به القابی هم چون پسرم، دختر گلم، عزیزم، مورد مهر و محبت های مفتخرانه، ملقب می شوند. هم چنین دست های نوازشگری که به منظور ارائه‌ی توصیه‌های زیرزمینی و درگوشی به خورد دانش آموز داده‌ می شود، تصویری کامل و گویا از یک بنگاه معاملاتی و فراگیرقاپی، به اذهان خطور می کند..
معلمی که در مدت هشت ماه راهنمایی و هدایت تحصیلی آن دانش آموز را به عهده‌ داشته‌ است، امروز معلوم نیست با کدامین تمارین نگفته‌ای که از قلم انداخته‌، یا با ارائه‌ کدامین روش تدریس، دانش آموز کند ذهن، جیب پر را می تواند به نخبه‌ای تبدیل کند. اگر چنین معلمان و اساتیدی که به چنین ترفندهایی متوسل می شوند اگر در وضع ایده‌آل مالی باشند، و اگر حرص و ولع آدمیزادی دست از سر و کله‌شان بردارد... به احتمال یک درصد شاید درب چنین بنگاه‌هایی تخته‌ شود..
خلاصه دانش آموز بیچاره‌ی بخت برگشته‌ی بی انگیزه‌ به تحصیل درظرف یک ماه مانده‌ به امتحانات تبدیل به بازار بورس و نقدینگی خواهد شد، و هر استادی به روشی خاص و به طرزی منحصر به فرد، میدان را به نخجیر تنگ می کنند تا بلکه بتوانند کودک بخت برگشته‌ را به دام آخرین صیاد بیندازند تا بلکه دمش را به تله دهد... اگر دانش آموز بی انگیزه‌ و کند ذهن هم نتواند از پس آزمون برآید، لاجرم باز دستی نوازشگرانه برگه‌ی امتحانیش را نوازش خواهد کرد، و در طی چنین پروسه‌ای، بالأخره‌ دانش آموز به کلاس بالاتر ارتقا می یابد.. و چنین شد سرنوشت علم و دانش و فناوری و نانوتکنولوژی و هابل و نوبل و اندیشمند و فیلسوفان ما...