Feb 17, 2007

میوانیه‌کانی ره‌جه‌ب و جه‌ماعه‌ت

 
ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ر‌دووغان:

ئه‌م شه‌و پڕ به‌ چاوم ئه‌خه‌وم.. ئه‌م شه‌و میوانیه‌کی باشمان ساز کرد.. میوانه‌کانمان بریتی بوون له‌ جورج بووش، ئۆلمێرت، عه‌بدووڵا گول، جه‌لال، که‌ لایی خۆیان پێی ده‌ڵێن جه‌لاله‌‌ قه‌ل خۆر.. به‌ڕاستی واش بوو.. یه‌ک گریلایی کرد به‌ قه‌پاڵێک..
خواردنه‌که‌ی ئه‌م شه‌و خواردنێکی جیاوازتر بوو له‌ شه‌وانی پێشتر.. چۆنیه‌تی ساز کردن و هه‌ر وه‌ها چۆنیه‌تی خواردنیشی بۆ ئێوه‌ ئه‌درکێنم..

په‌سا و پێداویستی خواردنه‌که‌:
1-      گۆشت 3200میلیون ته‌ن یا گۆشتی 40 میلیۆن  تورکی کێوی..
2-      خوێن له‌ بریتی ئاو و رۆن 200 میلیون لیتر
3-      مه‌نجه‌ڵێک به‌ ئه‌ندازه‌یی کوردستان
4-      ئاورێکی باش به‌ سووته‌مه‌نی و ده‌سه‌پاره‌ی دووبه‌ره‌کی و چه‌ن به‌ره‌کی و قین و..
5-      که‌لتووری پڕ له‌ بارووت و پڕ له‌ شه‌ڕ..
6-      سه‌ربازی راو که‌ری باش و تانجی و گوله‌ و تۆپ و فڕۆکه‌..
7-      ئیتر ویسکی سپیشال و شه‌رابی فه‌رانسه‌ و سه‌مایی سبیل که‌ن و نووکته‌کانی جه‌لال وه‌ک هه‌میشه‌ گه‌رم که‌ری به‌زم و شادیمانه‌..

چۆنیه‌تی خواردنی:
ئه‌م جۆره‌ خۆراکه‌ هه‌ر وه‌ک ساز کردنه‌که‌ی زه‌حمه‌تی زۆری ده‌وێ؛ خواردنه‌که‌شی زه‌حمه‌تی زۆری پێویسته‌.. بۆ خواردنی ئه‌م خۆراکه‌ پێویست ناکات که‌ له‌ رووی شاره‌ستانیه‌ته‌وه‌ بخۆیت و ده‌ستماڵ بخه‌یته‌ سه‌ر ڕانت یان بیده‌ی له‌ ژێر چه‌ناکه‌ت.. به‌س ده‌بێ زوو به‌ زوو هاشاوڵی بۆ بده‌ی که‌ بتوانی زیاتر بخۆیت.. ته‌نیا یه‌ک شت زۆر گرنگه‌ ئه‌ویش، ده‌بێ له‌ کاتی خواردندا ئاگات له‌ براده‌ری پاڵ ده‌ستت بێت و له‌ کاتی ته‌نگانه‌دا به‌ هانه‌یه‌وه‌ بچیت و یارمه‌تی بده‌یی نه‌کا تیکه‌یه‌ک له‌ گه‌روویی دا گیر بکات... چوونکا ئه‌م تیکه‌یه‌ بێ یارمه‌تی یه‌کتر قووت نادرێ...


ئامانجی سه‌ره‌کی ئه‌م میوانیانه‌:
1- بۆ داهاتوویه‌کی نزیک: پاکتاو کردنی تورکه‌ کێویه‌کان..
2- بۆ داهاتووی دوورتر: ئامانجی هه‌ره‌ گرنگمان ساز کردنی شارستانیه‌ت و دڵ خۆش کردنی باوکی گه‌وره‌مان(ئاتا تۆرک)ه‌ .. ئه‌گه‌ر ئه‌م میوانیانه‌ ساز نه‌که‌م، به‌ ته‌واوی لێم زیز ده‌بێ... چوونکا هه‌ر وه‌ک‌ ناچار بووم سه‌رپۆش و حیجاب بنێمه‌وه‌ سه‌ر خه‌ڵک.. ئه‌گه‌ر ئه‌م راونان و خواردنانه‌ش ساز نه‌که‌م ئه‌وا کارم له‌نگ ده‌بێ..

Feb 14, 2007

فه‌رهاد پیرباڵ

: 
میز به‌ هه‌موو شتێكی‌ توركدا كه‌ن..
 میز به‌ توركیادا كه‌ن!
 میز به‌هه‌موو شتێكی‌ توركیادا كه‌ن:
 ته‌نیا زمان‌و كولتوورو مرۆڤه‌ باشه‌كانیان نه‌بێ‌.
 ...
 میز به‌ هه‌موو شتێكی‌ توركدا كه‌ن:
 پێش هه‌موو شتێك به‌ ئاڵاكه‌یان
 چونكه‌ ئه‌وان ئاڵا به‌ئێمه‌ ره‌وا نابینن.
 میز به‌ئازادی‌ ئه‌واندا كه‌ن
 چونكه‌ ئه‌وان ئازادیی‌ ئێمه‌یان سه‌ربڕیوه‌.
 میز به‌جه‌ژنه‌كانیان
 چونكه‌ هه‌میشه‌ جه‌ژنه‌كانی‌ ئێمه‌ ده‌كه‌نه‌ پرسه‌.
 فڕۆكه‌خانه‌كانیان
 چونكه‌ له‌ناو فڕۆكه‌خانه‌كانیاندا
 ئێمه‌ به‌جووله‌كه‌و تیرۆریست تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن
 سه‌رمان له‌قژه‌وه‌ ده‌گرن‌و ده‌یخه‌نه‌ ناو ده‌می‌ ئاوده‌ستخانه‌كانیان.
 ...
 میز به‌ هه‌موو شتێكی‌ توركدا كه‌ن:
 میز به‌مێژوویان
 چونكه‌ مێژووی‌ ئێمه‌یان له‌ناو مۆزه‌خانه‌كانی‌ خۆیاندا زیندان كردووه‌.
 قه‌ره‌ قۆینلوو و ئاق قۆینلۆ
 ئه‌م دوو مه‌ڕه‌، یه‌كه‌میان ره‌ش ئه‌وه‌ی‌ تر سپی‌
 له‌ (1435)‌و (1470) ئه‌رده‌ڵان‌و جزیره‌یان به‌ هه‌مان ئه‌و ده‌رده‌ برد
 كه‌ سوڵتان مورادی‌ چواره‌م
 مزووری‌‌و یه‌زیدییه‌كانی‌ له‌ 1638 له‌ناو مه‌نجه‌نیق چاوتۆقێن كرد.
 ...
 میز به‌سوڵتان سلێمانه‌ قانوونییه‌كه‌یان
 هات به‌ناوی‌ قانوون
 بانه‌و شاره‌زووری‌ هه‌پروون به‌ هه‌پروون
 عه‌شیره‌تی‌ دزه‌ییه‌كانیشی‌ نه‌فی‌ كرده‌ گوندی‌ (دزێ‌)
 ئنجا ره‌واندزی‌ له‌ (1548) گڕ تێبه‌ردا
 میر سه‌یفه‌ددینی‌ سۆرانیشی‌ له‌ 7/9/1559
 به‌فێڵ‌ ده‌عوه‌تكرده‌ ئه‌سته‌مبۆڵ‌‌و له‌وێ‌ له‌سێداره‌ی‌ دا.
 ...
 میز به‌ سوڵتان سه‌لیمی‌ یه‌كه‌میاندا كه‌ن
 چونكه‌ له‌ چاڵدێرانی‌ (1514)
 پاش رووخاندنی‌ میرنشینی‌ حه‌سه‌نكێف‌و ئازیزان
 كوردستانی‌ گه‌وره‌ی‌
 عه‌ینه‌ن كێكی‌ عیدمیلادی‌ باپیره‌ حیزه‌كه‌ی‌ خۆی‌
 دووله‌ت كردو
 له‌ نێوان خۆی‌‌و شا ئیسماعیلی‌ سه‌فه‌وی‌ دابه‌شكرد.
 ...
 عوسمانه‌ شه‌لی‌ یه‌كه‌مین سوڵتانیشیان
 چونكه‌ به‌ناوی‌ خه‌لافه‌تی‌ ئیسلامه‌وه‌
 ئه‌م گه‌له‌گورگه‌ی‌ كۆكرده‌وه‌
 تا له‌ئه‌رمه‌ن‌و ئاشووری‌‌و كوردانیان به‌ربدا!
 ...
 میز به‌گورگه‌ بۆره‌كانیاندا كه‌ن، گورگه‌ بۆره‌ مافیاكانی‌ تۆرانیزم
 كه‌ له‌ودیو هه‌ر په‌نجه‌ره‌یه‌ك له‌ئه‌وروپا
 یه‌كێكیان خۆی‌، ده‌ست به‌چه‌قۆ، مه‌ڵاس داوه‌، بۆ كوشتنی‌ گۆرانییه‌كی‌ كورد
 یان هیچ نه‌بێ‌ بۆ سه‌ربڕینی‌ حه‌رفێكی‌ كوردی‌.
 ...
 به‌ مه‌عمووری‌ كه‌ مه‌شهووری‌ جیهان بوو خاكی‌ كوردستان
 هه‌مووی‌ وێرانه‌یه‌ ئێستا له‌زوڵم‌و وه‌حشه‌تی‌ توركان
 ...
 میز به‌هه‌موو شتێكی‌ توركدا كه‌ن:
 میز به‌شووشه‌ هه‌نگوینه‌كانیان
 كه‌ ره‌واجی‌ هه‌نگوینی‌ خۆمانیان شكاند.
 میز به‌حه‌ڵواو گه‌زۆو مره‌باكانیان
 كه‌ له‌ناو قوتووه‌ مه‌عه‌لله‌به‌كه‌ مكیاژكراوه‌كاندا
 بازاڕی‌ حه‌ڵواچییه‌كانی‌ سلێمانی‌‌و پاقلاوه‌ فرۆشه‌كانی‌ هه‌ولێریان شكاند.
 میز به‌برنجیان
 كه‌ ره‌واجی‌ برنجی‌ ئاكرێ‌‌و برنجی‌ بازیانیان شكاند.
 شه‌قڵاوه‌ ده‌ڵێ‌:
 «میز به‌ ڕبه‌ هه‌نارو باده‌م‌و كونجی‌‌و ته‌ماته‌كانیشیان
 میز به‌توورو هه‌نجیره‌كانیشیان».
 گوێزی‌ هه‌ورامان ده‌گرێت‌و ده‌ڵێ‌:
 «میز به‌ پرته‌قاڵ‌‌و هه‌رمێ‌‌و سێوه‌كانیشیاندا كه‌ن».
 هه‌ناری‌ شاره‌بان تووڕه‌یه‌و ده‌ڵێ‌:
 «میز به‌ ترێ‌‌و هه‌ڵوژه‌كانیشیان..»
 به‌ئاوی‌ حه‌یاته‌كه‌شیان
 كه‌ به‌ نازو فیزی‌ خۆیه‌وه‌ وایكرد ئاوی‌ بێخاڵمان پڕ ببێ‌ له‌ گوو
 هاوینه‌هه‌واری‌ ئه‌حمه‌د ئاواشمان تا هه‌تایه‌ قه‌پات بكرێ‌!
 ...
 ئه‌م ئاوو ئه‌رزه‌ی‌ هه‌مانه‌ گه‌ر زه‌رع بكرێ‌
 ده‌وڵه‌ت ده‌بێ‌ به‌ كۆڵكه‌ش‌و شا به‌ سه‌پانمان
 ...
 میز به‌ كرێم‌و كلینێكس‌و شامپۆو سابوونه‌كانیشیان
 چونكه‌ ئه‌وان هه‌رگیز نایانه‌وێ‌ ئێمه‌ بتوانین
 كرێم‌و كلینێكس‌و شامپۆو سابوونی‌ خۆمان بۆ خۆمان دروست بكه‌ین.
 ...
 میز به‌ ئاوی‌ ته‌ماته‌و ته‌حین‌و دۆشاوه‌كانیشیاندا كه‌ن
 گه‌نم، نۆك، ئاردیان..
 «حه‌فتا ساڵی‌ ته‌واوه‌ كوردی‌ خواره‌وه‌ ئیستیقلالی‌ داخلیشی‌ مه‌حوو بووه‌و كه‌وتبووه‌ به‌رده‌ستی‌ تورك. له‌ زه‌رفی‌ ئه‌م حه‌فتا ساڵه‌ چ خێرێكی‌ بۆ ئێمه‌، چ موئه‌سه‌سه‌یه‌كی‌ عالییه‌و سناعه‌ی‌ بۆ دامه‌زراندین، چ ته‌ره‌قه‌یه‌كی‌ دا به‌ زراعه‌ت‌و تیجاره‌تمان؟»
 ...
 میز به‌ خاولی‌‌و پانتۆڵ‌‌و كراس‌و بلووزو ده‌رپێ‌ قوته‌و ستیان‌و حیجابه‌كانیشیان
 چونكه‌ ئه‌وان ئێمه‌یان كردۆته‌ بازاڕێكی‌ ئێكسپایه‌ر بۆ خۆیان‌و
 ده‌یانه‌وێ‌ رووتمان بكه‌نه‌وه‌.
 ...
 شه‌هیده‌كانی‌ گوندی‌ (ڕێكان) ده‌ڵێن:
 میز به‌ گۆشتی‌ مه‌ڕو بزن‌و مانگاكانیشیاندا كه‌ن
 كه‌ له‌ودیو جامخانه‌ لۆرته‌كانی‌ (مازی‌)‌و (نازه‌مۆڵ‌)
 سه‌فته‌ سه‌فته‌
 پاره‌ی‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌ كورده‌كان ده‌ژمێرن‌و
 به‌و مه‌ڕو مانگا شه‌هیدانه‌مان پێده‌كه‌نن كه‌ كه‌وتنه‌ به‌ر قه‌سفی‌ جه‌ندرمه‌كانیان له‌(نێروێ‌).
 میز به‌ گۆشتی‌ قه‌ل‌و مراوی‌‌و بزنه‌كانیشیان
 كه‌ له‌ودیو جامخانه‌ سووراوو سپیاولێدراوه‌كانی‌ (كاپیتاڵ‌)‌و (نیوو سیتی‌)
 وسووڵاتی‌ وه‌زاره‌تی‌ بازرگانیمان ده‌ژمێرن‌و
 حیت حیت
 به‌ قه‌ل‌و مراوی‌‌و بزنه‌ بۆردومانكراوه‌كانمان پێده‌كه‌نن له‌ خواكوڕك.
 ...
 چۆن تازه‌ فه‌رامۆشی‌ ده‌كا كوردی‌ عێراقی‌
 زوڵم‌و سته‌می‌ تورك‌و جه‌فاو جه‌ورو نیفاقی‌؟
 ...
 میز به‌ كارتۆنی‌ شیرو شه‌ربه‌تی‌ خۆخ‌و سێوه‌كانیاندا كه‌ن
 میز به‌ ماست‌و په‌نیره‌كانیان
 میز به‌ ته‌به‌قه‌ هێلكه‌كانیشیان- له‌هه‌ر كوێیه‌ك
 چونكه‌ هه‌ڕمێنی‌ باغه‌وان‌و پیشه‌وه‌ره‌كانی‌ خۆمانیان شكاند
 چونكه‌ بازاڕی‌ ژنه‌ شه‌هیده‌كانی‌ خۆمانیان ئاواره‌ كرد
 ئه‌و ژنه‌ شه‌هیده‌ گوندنشینانه‌ی‌، له‌گه‌ڵ‌ وه‌رزێره‌ بێكاره‌كانی‌ برایان
 له‌گه‌ڵ‌ ئامۆزاو خاڵ‌‌و مام‌و دۆتماته‌ بێ‌ خه‌سته‌خانه‌و بێ‌ مه‌كته‌به‌كان
 ناچار- له‌به‌ر بێ‌ كاره‌بایی‌‌و بێ‌ تراكتۆری‌‌و بێ‌ ئاودێری‌
 گوندی‌ خۆیان به‌جێهێشت‌و
 ئه‌مه‌تا هاتوون بوونه‌ته‌ فه‌ڕاش‌و چایچی‌ له‌ناو په‌رله‌مانی‌ پڕ په‌پووله‌ی‌ پایه‌داری‌ كوردستان
 یان بوونه‌ته‌ خزمه‌تكاری‌ ئه‌و سه‌نته‌ره‌ رۆشنبیرییانه‌ی‌
 رۆژ تا ئێواره‌ باوێشك ده‌ده‌ن به‌دیار ئاڵای‌ شه‌كاوه‌ی‌ حیزبه‌كانه‌وه‌.
 ...
 سه‌ربه‌خۆیی‌ سیاسی‌ چۆن دروست ده‌بێ‌ به‌بێ‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ ئابووری‌؟!
 ئه‌م ئاوو ئه‌رزه‌ی‌ خۆمان گه‌ر زه‌رع بكرێ‌
 ده‌وڵه‌ت ده‌بێ‌ به‌ كۆڵكه‌ش‌و شا به‌ سه‌پانمان
 ...
 میز به‌و سیاسه‌ته‌ ئابوورییه‌ گه‌وجه‌ی‌ حكوومه‌تی‌ خۆمانیشدا كه‌ن
 كه‌ بۆ خاتری‌ قازانجی‌ چه‌ند كۆمپانیایه‌كی‌ شه‌ریك
 یان له‌به‌ر خاتری‌ وه‌رگرتنی‌ باج له‌به‌روبوومه‌ توركییه‌كان
 لێده‌گه‌ڕێن عه‌سكه‌رو جه‌ندرمه‌و فڕۆكه‌ی‌ توركیا
 گوڵه‌كانمان، سمۆره‌كانمان، بزنه‌كانمان، گامێشه‌كانمان، شاخه‌كانمان.. بۆمباران...
 «سه‌ری‌ بڵند»ه‌كانیشمان شۆڕ بكه‌ن.
 ...
 میز به‌و كه‌سانه‌شدا كه‌ن
 كه‌ ده‌ڵێن ئه‌م قسانه‌ی‌ من خه‌ته‌رن بۆ سه‌ر ئه‌منی‌ قه‌ومیی‌ كوردو كوردستان.
 ...
 میز به‌ شاحینه‌و تانك‌و لۆرییه‌كانیاندا كه‌ن
 چونكه‌ غازو نه‌وتی‌ ئێمه‌یان پێده‌دزن.
 ...
 كارتۆگرافیا زانستێكی‌ بێلایه‌ن نییه‌، جوگرافیا زانستێكی‌ لایه‌نگیره‌، هونه‌رێكی‌ سیاسییه‌.
 میز به‌نه‌خشه‌ی‌ جوگرافیشیاندا كه‌ن
 بۆچی‌ له‌سه‌ر نه‌خشه‌ جوگرافییه‌كاندا حه‌ز ده‌كه‌ن له‌جیاتی‌ «كوردستان» بنووسن (شیمال ئه‌لعێراق)؟
 ...
 ئێمه‌ی‌ به‌له‌نگازو بێ‌ دیفاع هیچ چه‌كێكی‌ دیكه‌مان نییه‌،
 میز به‌ توركیادا كه‌ن
 میز به‌ ده‌مانچه‌و بیكه‌یسی‌‌و كڵانشیكۆفه‌كانیشیان
 میز به‌ جه‌ندرمه‌و له‌شكرو عه‌سكه‌ره‌كانیشیان
 چونكه‌ ئێمه‌ گوڵمان دانێ‌، وه‌ریاننه‌گرت.
 چونكه‌ ئێمه‌ ده‌ستی‌ ته‌وقه‌مان بۆ درێژكردن
 كه‌چی‌ ئه‌وان نارنجۆكیان له‌ناو ده‌ستماندا ته‌قانده‌وه‌:
 وا تێده‌گه‌ن ئێمه‌ بێهێزین‌و له‌ كه‌میی‌ خۆمانه‌ كه‌ ئاشتیخوازین.
 ته‌ماشای‌ ئه‌و هه‌موو سه‌رده‌مه‌ شه‌رمه‌زارانه‌ی‌ رابردوو بكه‌ن
 چه‌ند كۆیله‌و شه‌رمه‌زارو برسین ئه‌و سه‌ده‌ تاریكه‌ ژێرده‌ستانه‌مان
 چه‌نێك زه‌لیل
 چونكه‌ خۆمان هه‌میشه‌ به‌ برا بچووك‌و كه‌م ده‌زانی‌!
 سه‌رده‌می‌ برا بچووكی‌‌و گه‌وجێتی‌ به‌سه‌رچوو:
 میزیان پێدا كه‌ن
 میز به‌ هه‌موو مه‌لهاو كه‌به‌ریه‌كانیاندا كه‌ن
 میز به‌ قه‌حبه‌كانیشیاندا كه‌ن كه‌ ده‌ڵێ‌ «پێشمه‌گه‌ تیرۆریستن»
 ئه‌مه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كورد هه‌ست به‌ غه‌ڵه‌تێكی‌ توندو كه‌میی‌ خۆی‌ بكا به‌رامبه‌ر تورك
 بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ تاكی‌ كورد هه‌میشه‌ هه‌ست به‌ گوناح بكا له‌مه‌حفه‌له‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كاندا
 هه‌ست به‌ بچووكی‌‌و كه‌میی‌ خۆی‌ بكا.
 ...
 میز به‌توركیادا كه‌ن!
 میز به‌ هه‌موو شتێكی‌ توركیادا كه‌ن:
 میز به‌ سوڵتان محه‌ممه‌دی‌ چواره‌م داكه‌ن، وێرانگه‌ر بوو:
 له‌ (1645) میرنشینی‌ شه‌ره‌فخانی‌ خاپوور كردو
 كتێبخانه‌كه‌ی‌ عه‌بدالخانیشی‌ سووتاند.
 ...
 سوڵتان مه‌حموودی‌ دووه‌میش
 چونكه‌ له‌ (1837) میرنشینی‌ بادینانی‌ خاپوور كردو
 پاشای‌ گه‌وره‌ی‌ میری‌ ره‌واندزیشی‌ له‌شاری‌ سیواس گولله‌باران كرد.
 ...
 (یه‌زدان شێر) ده‌ڵێ‌:
 میز به‌سوڵتان عه‌بدولمه‌جیدی‌ یه‌كه‌میش
 چونكه‌ له‌(1851) میرنشینی‌ بابانی‌ وێران كردو
 له‌ (1853) ئاگری‌ خسته‌ ماڵی‌ منه‌وه‌
 له‌ (1874)یش میری‌ بۆتانی‌ نه‌فی‌ كرده‌ دورگه‌ی‌ (كریت)،
 به‌درخان پاشای‌ میری‌ بۆتان سڵی‌ لێ نه‌كرده‌وه‌ پێی‌ بڵێ‌:
 «راسته‌ تۆ له‌من به‌هێز تری‌، سوڵتان،
 به‌ڵام من له‌ تۆ زۆر به‌شه‌ره‌فترم».
 ...
 میز به‌ سوڵتان عه‌بدولحه‌میدی‌ دووه‌میشدا كه‌ن
 چونكه‌ له‌ 1882 شه‌مزینانی‌ وه‌ك (دۆڵی‌ خانه‌قا) ئه‌مڕۆ سووتاندو
 شێخ عوبه‌یدوڵای‌ نه‌هریی‌ نه‌فیی‌ كرده‌ مه‌ككه‌
 هه‌ر ئه‌میش بوو داوای‌ له‌ میقداد- مه‌دحه‌ت به‌درخان كرد:
 ـ ئه‌گه‌ر رۆژنامه‌كه‌ت نه‌وه‌ستێنی‌
 هه‌رچی‌ مومته‌له‌كاتی‌ ئه‌ژدادت هه‌یه‌ زه‌وتی‌ ده‌كه‌م‌و
 بنه‌ماڵه‌كه‌شت یه‌كه‌ یه‌كه‌ نه‌فی‌ ده‌كه‌مه‌ ته‌ڕابلووس!
 چییه‌ ئه‌م زوڵمه‌ ئه‌مڕۆ تورك ئه‌یكا له‌م عیباده‌ی‌ تۆ!
 فه‌قیرو ده‌وڵه‌مه‌ند، شاه‌و گه‌دا، شه‌و تا سه‌حه‌ر ناڵان!
 میز به‌ سوڵتان محه‌مه‌د ره‌شادیشدا كه‌ن
 ئه‌و بوو بارزان‌و بادینانی‌ كرده‌ گۆمی‌ خوێن
 شێخ عه‌بدولسه‌لام بارزانیشی‌ له‌ 1914 له‌سێداره‌ دا
 قه‌تڵوعامی‌ ئه‌رمه‌نییه‌كانیشی‌ كرده‌ شانازی‌ بۆ قه‌ومی‌ تورك.
 كه‌ شێخ عه‌بدولسه‌لامیان كوشت ئه‌گه‌ر بێده‌نگ نه‌بووینایه‌
 چ توركێك حه‌ددی‌ بوو ده‌ست دا له‌نه‌جلی‌ سه‌ییدی‌ عه‌دنان
 له‌ 1918 عه‌بدولڕه‌زاق به‌درخان‌و
 له‌ 1919 هه‌مزه‌ به‌گ مۆكسیی‌ سه‌رنووسه‌ری‌ (ژین)یشی‌ ئیعدام كرد.
 سوڵتان عه‌بدولمه‌جیدی‌ دووه‌میش له‌بیر نه‌كه‌ن:
 كورد قڕانی‌ ئه‌و له‌ژمار هه‌ر نایه‌.
 هه‌موو جه‌سته‌م برینداری‌ قوڵنگی‌ جه‌یشی‌ توركانه‌
 سروشكی‌ زار زاریمه‌ به‌ یبللا شێوی‌ سه‌ر قه‌بران
 سێداره‌كه‌ی‌ شێخ سه‌عیدی‌ پیران ده‌ڵێ‌:
 میز به‌ كه‌ماڵ‌ ئه‌تاتوركیشدا كه‌ن
 ئه‌ژدیهای‌ هه‌ره‌ مه‌زن
 چ بلیمه‌تێك له‌ كوردكوژیدا:
 ـ توركیا توركله‌ریدی‌!
 هێنده‌ سامناك زمانی‌ كوردیی‌ قه‌ده‌غه‌كرد
 كه‌ كورد له‌ئه‌ورووپاش زه‌نده‌قی‌ چوو
 ته‌نانه‌ت له‌ لاس فیگاس‌و له‌سه‌ر بورجی‌ ئیڤڵیش
 تاكو ئه‌مڕۆش جه‌ساره‌ت ناكا به‌ زمانی‌ خۆی‌ قسه‌ بكا!
 ...
 میز به‌ توركیادا كه‌ن!
 میز به‌ هه‌موو شتێكی‌ توركیادا كه‌ن:
 ته‌نیا زمان‌و كولتوورو مرۆڤه‌ باشه‌كانیان نه‌بێ‌،
 ئه‌و مرۆڤه‌ باشانه‌ی‌ كه‌ ژماره‌یان حه‌یف، به‌ هه‌مووی‌
 له‌ په‌نجه‌كانی‌ ده‌ستێك تێپه‌ڕ ناكا.
 

Feb 10, 2007

با مشقۆڵه‌زمێی نه‌مێنم!!

سڵاو له‌ هه‌موو لایه‌ک
پێش ئه‌وه‌یی هیچ بنووسم قه‌رزارم.. قه‌رزاریی یه‌ک جه‌ماعه‌ت وبلاگ نووسم که‌ هاتوون بۆ لام و به‌سه‌ریان کردوومه‌ته‌وه‌.. به‌ڵام من ئا‌مشۆیی ئه‌وانم نه‌کردوه‌،و کاسه‌ ئاوسێتی، یان کامێنت ئاوسێتیم له‌ گه‌ل نه‌کردوون.. ئه‌وا ئیتر نامه‌وێ له‌مه‌ زیاتر مشقۆڵه‌زمێی ئه‌وان بم بۆیه‌ به‌ تێکرا لێره‌دا داوایی لێبووردن له‌م ئازیزانه‌ ده‌که‌م...
گه‌ردن ئازایی ده‌خوازم و ماچێکم بده‌رێ ناسر گیان که‌ زه‌حمه‌تت کێشا بوو بابه‌تێکیشت بۆ دانام.. به‌ڵام من نه‌متوانی ته‌نانه‌ت فڵته‌یه‌کیشت بۆ بفرمووم..جا ناسر گیان فڵتاندووته‌:"هیوادارم ئه‌م باسه‌ دوایین باسێك بێ كه‌ له‌م دواییانه‌ـ به‌ شێوه‌یه‌كی نه‌خوازراو ـ تووشی بووم، هه‌روه‌ها هیوادارم به‌ كۆتایی هێنان به‌م چه‌شنه‌ باسه‌ خۆسووكرانه‌یه‌ بگه‌رێمه‌وه‌ سه‌ر رێچكه‌ و ئامانجه‌ گشتییه‌كانی "كونه‌ كورد"." به‌ڵام من هیوادارم جیا له‌ رێچکه‌که‌ی جارانت ئه‌م رێچکه‌یه‌ش به‌ر نه‌ده‌یی .. که‌ زۆر پێویسته‌ سه‌رکرده‌ خۆێڕیه‌کانمان له‌ قاو بده‌ین..
نه‌متووانیوه‌ له‌م ماوه‌دا ده‌نگێک بۆ "بنــار" ده‌رببڕم..بۆ هه‌واڵه‌ ناخۆش و جار و بار هه‌واڵه‌ دڵخۆشکه‌ره‌کانی که‌ کردوومیی به‌ "گیسکه‌که‌یی هه‌یاس" ه‌وه‌...
سوپاس بۆ کۆڵه‌که‌یی بێ بڕانه‌وه‌ بۆ مـازوو؛  که‌ هه‌ر ده‌م به‌ هه‌ر شێوه‌یه‌ک بووبێت سه‌ردانی هه‌موو ماڵه‌ قۆچه‌کانی ناو ئینترنێتی کردوه‌...و منیشی بێ به‌ش نکردوه‌..
له‌ ئاستی هۆنراوه‌ جوانه‌کانی "نه‌ختێک ئێواره‌" و "مامۆستا ساهی" و "چه‌پکه‌ گوڵ" و "عه‌تا چاوه‌ڕوان" و "ئامۆزا" و هه‌ر وه‌ها بۆ به‌رێز "سارۆ خه‌لیفی"سه‌ری رێز و نه‌وازش داده‌نه‌وێنم.. به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ بۆ ماڵه‌که‌یی "سارۆ گیان" که‌ له‌ روویی ئێمه‌ دا ئاوه‌ڵا نیه‌ و فیلتر و به‌ر به‌ستیان لێ داوه‌ و هه‌ر ده‌م ده‌بێ له‌ ده‌لاقه‌وه‌ بڕۆمه‌‌ ژووره‌وه‌...
سوپاس بۆ کاک"سه‌لاح" و ساڵڕۆژی له‌ دایک بوونی نیان به‌ تۆ و به‌ ئاوات خان و به‌ نیان گیان پیرۆزبایی ده‌ڵێم. دیاره‌ ره‌شه‌مه‌ بۆ منیش له‌ دایک بوونی خۆشه‌ویسترین که‌سمی تێدایه‌ ئه‌وێش له‌ دایک بوونی "کـه‌ژان" ه‌ .
سوپاس بۆ"مامه‌ندی ئازیز" که‌ به‌رده‌وام له‌ گه‌ل مازوو و ناسر دا وه‌ک سیر و پیازیان لێهاتوه‌.. سوپاس بۆ "یاشیل" بۆ "مه‌نسوور عه‌زیزی" و هه‌ر وه‌ها بۆ "ئایهان" یش.. "ئایهان" ته‌نز نووسێکی به‌ توانایه‌ به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ به‌رهه‌مه‌کانی به‌س خزمه‌ت به‌ ئه‌ده‌بیاتی فارسیه.. به‌ڵام به‌ فارسی نووسین گرفتێکی ئه‌و تۆ نیه..‌ گرفت ئه‌و ده‌م ده‌بێته‌ کاره‌سه‌ت که‌ به‌ فارسیش بیر که‌ینه‌وه‌ ‌..
تێبینی: له‌ به‌ر ئه‌وه‌یی که‌ خێرایی ئه‌نته‌رنێت له‌ ئێران دا له‌ ئاستێکی کیسه‌ڵانه‌دایه‌.. و به‌رده‌وام به‌ هه‌زار وه‌سواسه‌وه‌ کامێنتم نووسیوه‌ بۆ براده‌ران به‌ڵام ئه‌م ئه‌نته‌رنێته‌ کیسه‌ڵانه‌ خه‌جاڵه‌تی کردووم و نه‌یی ناردوه‌. بۆیه‌ لێره‌وه‌ عووزرماییتان بۆ دێنمه‌وه‌..
جیا له‌مه‌ش خراپتر ده‌س به‌ سه‌ر کردنی جه‌مشید بارامی و سه‌لام نه‌باتی و کووژرانی ئیبراهیم لووتفووڵاهی و گیرانی ئه‌یووب گه‌نجی و به‌تایبه‌تی کاره‌ساتی زۆر دڵته‌زێنی کووژرانی ئه‌یووب یوسف قادر له‌ شاری هه‌ولێر به‌ ده‌ستی باوک و باوه‌ژنه‌که‌یی .. به‌ ته‌واویی هه‌ست و ده‌روونمیی پڕ له‌ قین و بێزاری کرد...

Jan 19, 2007

قوقولی قوو قوو شه‌و هاتوه

 
قوقولی قوو قوو شه‌و هاتوه‌، خۆتان شارنه‌وه‌ شه‌وه‌زه‌نگ و دێوه‌زمه‌ و مێرده‌زمه‌ هاتوون‌،
 _ دایکان: دیسان شه‌وه‌زه‌نگه،‌ که‌ڵه‌شێره‌کان قوقولی قوو قوو ده‌که‌ن. هه‌ر که‌س نه‌خه‌وتبێ.. ده‌یبه‌ن.. ده‌یخۆن.. ده‌یکووژن.. ده‌ی زووکه‌ن زوو بنوون..
ده‌ی دایکان گوورگانه‌ شه‌وێتان بۆ که‌ی ... بۆ که‌ڵکی نه‌ماوه‌، بۆ خه‌ومان لێ ناکه‌وێ.. بۆ ..
هۆ دایکان!! هۆ دایکه‌ سه‌ر لێشێواواه‌کانمان!!! بۆ هانایه‌ک له هه‌ناوتانه‌وه‌ ده‌رناییه‌ت ..

*       *       *
 گوورگانه‌ شه‌وێ، گوورگانه‌ شه‌وێ کۆرپه‌که‌م نووستوه‌ گورکه‌ که‌ بچی بۆ ماڵی ئایشێ گۆێ درێـژێ.

_ دایه‌ گیان! بۆ گوورگه‌کان هه‌میشه‌ بۆ ماڵی ئێمه‌ دێن..
_ رۆڵه‌که‌م! ئاخـر، چوونکا تۆ ناخه‌ویت.. هه‌ر منداڵێک بقیژێنێ، بگرمێنێ و هاوار بکا.. ئه‌وا که‌ڵه‌شێره‌کان قوقولی قوو قوو ده‌که‌ن.. تا کوو گوورگه‌کان بێن و بیبه‌ن بۆ لای مێرده‌زمه‌کان.. جا منیش مه‌جبوورم لای لایه‌ت بۆ بکه‌م .. گوورگانه‌ شه‌وێت بۆ بچڕم... نه‌کا تۆش وه‌ک چاره‌نووسی کاکت به‌ سه‌ر بێت... ئای له‌م به‌رهه‌مه‌ شیرینه!! خه‌وتن.. نائاگایی...
بنوه‌ به‌رهه‌می ژینی رابردووم ته‌نیا ئاواتی عومری با بردووم..

*       *       *

تێبینی: قوقولی قوو قوو بۆ دوو شانۆ کاری مه‌ریوانی..
یه‌کێکیان له‌ پێناسه‌ی خۆیی و وبلاگه‌که‌ی دا نووسیویه‌تی:
"جه‌مشیدم"
له‌ بناری زرێبار چه‌ند
هانگاو خوارت
له‌ کانیه‌که‌ی داسێرانی
مــه‌ریــــــوان
چاوم هه‌ڵێناوه‌ته‌ دوونیا
له‌ گه‌ڕه‌کی کۆماس و پشکۆ و...
خولیای هونه‌رم دواییش شانۆ و
سه‌رتر له‌ هه‌ر چشتێک وڵات...
ئێسته‌یش خوێندکاری شانۆم
له‌ شاری ته‌ورێز،
به‌ڵام گــا نیم!!

Jan 11, 2007

داواکاریه‌ک له ناسر و کامیل!

داوا له‌ ناسر و کامیل ده‌که‌م ئه‌م شته‌کۆنانه‌ به هاوکاری وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف له‌ ناو قه‌ڵاکه‌ی هه‌ولێر دا بشارنه‌وه‌. تاکوو وڵاتانی ئه‌مریکا و بریتانیا لێیان گوم نه‌بێ و دوای 500- 600ساڵی دیکه‌، بێن و له‌ ده‌ستی کوڕه‌زازازازاکه‌مان ده‌ریبێنن. ئیتر ئه‌و ده‌م مارکی کوردی به‌م شاره‌وه‌ نه‌ماوه‌. و به‌م شێوه‌ی گۆڕینی دمۆگرافی شاره‌ کورده‌کان، ئه‌و ده‌م یان ناوی اربیل یان تخت جمشید یان ئه‌ستانبووڵی دووهه‌مه‌!!!!

1-      ماده‌ی 140 و کێشه‌ی که‌رکووک (الفاتحـة مع صلوات علی ارواح شهداء کرکوک العربی)
2-      ئاڵای کوردستان و کڵاو و جامانه‌که‌ی مه‌سعوود بارزانی که‌ هه‌ر چی کرد نه‌یتوانی ئاڵای به‌عسیه‌کان به سه‌ر خۆیه‌وه‌ داگرێت.
3-      کێشه‌ی پیتاندیۆمی یورانیومی ئێران (ئه‌مه‌یان چاک بشارنه‌وه‌، چوونکا هه‌ر ده‌م کورد پێویستی به‌ خۆ کوشتن و یه‌کتر کوشتن ده‌بێت. نه‌کا ئه‌و ده‌م هیچمان ده‌س نه‌که‌وێ بۆ ژینوساید)
5-      ئاشتی رۆژهه‌ڵاتی ناویین و به‌تایبه‌تی ئیسرایل و فه‌له‌ستین
۶-   هه‌ر وه‌ها مافی ژنان و مافی منداڵان و مافی کورد نه‌ک بۆ پێنج، شه‌ش سه‌ده‌ی داهاتوو؛ به‌ڵکوو بۆ هه‌تا هه‌تایی بیفه‌وتێنن با هه‌ڵنه‌داته‌وه‌ .
۷-       گۆڕێکی جوانیش بۆ کورده‌ گیـان(دواتر پێتان ئه‌ڵێم که گۆڕم بۆ چیه‌).

بۆیه‌ ئه‌م زه‌حمه‌ته‌ که‌وتوه‌ته‌ ئه‌ستۆیی ئێوه‌ چوونکا ئێوه‌ له‌ قه‌ڵاکه‌وه‌ نزیکترێکن. له‌وانه‌یه‌ تا ئێستاکه‌ ئیتر هیچی تیا نه‌مابێ بۆ دزین.. ده‌ی خۆ خوا هه‌ڵناگرێ دزه‌کانی پێنج ، شه‌ش سه‌ده‌ی داهاتوو هیچیان ده‌س نه‌که‌وێ بۆ دزیـن.........

Jan 9, 2007

یادێک له‌ جه‌لال مه‌له‌کشا

کاتژمێر چواری دوانیوه‌ڕۆیه‌. له‌ ئه‌نستیتۆی ئه‌حمه‌دی خانی له‌ شاری ورمێ، چاوه‌ڕوانی میوانه‌کانین.
یه‌کێک له‌ میوانه‌کان زۆر له‌ سه‌ر خۆ ته‌قه‌ی لێدا و ده‌رکه‌که‌ی کرده‌وه‌. له دڵی خۆم دا کووتم بڵێی ئه‌و بێت یان......
هاته‌ژووره‌وه‌، جه‌سته‌یه‌کی لاواز، چرچ و لۆچی ناو چاوانی دونیایه‌کی پڕ له‌ سته‌م و نابه‌رابه‌ری ده‌هێنا پێش چاو. هه‌ستاینه‌وه‌ له‌ به‌ر پێی، له‌ گه‌ل هه‌موومان ته‌وقه‌ی دایه‌وه‌، کووتی وا دیاره‌ ده‌بێ خۆم معرفی بکه‌م. من جه‌لال مه‌لکشام.
ته‌زوویه‌ک به‌ دڵم دا هات......و له ناکاو بۆ چرکه‌یه‌ک له‌ خۆمدا وون بووم و هه‌ستم به ئازارێکی تاقه‌ت پڕووکێنه‌ر و تێکه‌ڵاوییم له‌ گه‌ل شێعڕه‌کانی جه‌لالی مه‌له‌کشا بووم......

*       *       *

چه‌ند رۆژ دواتر کۆڕێکی خنجیلانه‌ی رێزلێنانمان بۆ ساز کرد.
به‌رێوه‌به‌ری کۆڕه‌که‌ جه‌لال و شێعره‌کانی به‌م جۆره‌ به ئاماده‌بووان ناساند:

"جه‌لال مه‌له‌کشا له ساڵی 1330 هه‌تاوی له گوندی مه‌له‌کشای سه‌ر به شاری سنه‌ له‌ دایک بووه‌. له‌ شاری سنه‌ په‌روه‌رده‌ بوو. هه‌تا ره‌ده‌ی دیپلۆمی ئه‌ده‌بی ده‌رسی خوێندوه‌. هه‌ر له‌ منداڵی و سه‌ره‌تای لاوه‌کی ده‌ستی به نووسینی شێعر و په‌خشان کردوه‌. له‌ دوا ساڵه‌کانی ده‌هه‌ی چله‌کانه‌وه‌، به‌رهه‌مه‌کانی له‌ گۆڤاره‌ فارسیه‌کان دا بڵاو بووه‌ته‌وه‌. هه‌ر له‌م ساڵانه‌دا به‌ هۆی چالاکی سیاسی دژی نیزامی پاشایه‌تی چه‌ندین ساڵ زیندانی کراوه‌.
ژیانی جه‌لال پڕه‌ له ده‌ربه‌ده‌ری، ناسۆری، تاڵی، نامورادی،....
زۆربه‌ی شێعره‌کانی به‌رهه‌می گۆشه‌ی زیندانن. جه‌لال له‌ دونیای ئه‌دبیاتی فارسیدا _ له شێعڕ و له چێرۆک دا _ سه‌رکه‌وتنی باشی وه‌ده‌س هێناوه‌. هه‌ر به‌م سه‌رکه‌وتنانه‌وه‌ بوو؛ که‌ بوو به‌ ئه‌ندامی کانوونی نووسه‌رانی ئێران.
جه‌لال، له‌ گه‌رمه‌ی شۆڕشێ گه‌لانی ئێران دژ به نیزامی پاشایه‌تی رووی له‌ ئه‌ده‌بیاتی کوردی هێناوه‌. له‌ ماوه‌ی چه‌ند ساڵ چالاکی ئه‌ده‌بی کوردی، وه‌ک شاعێرێکی لێهاتووی کوردی، ناوبانگی ده‌رکردوه‌. دوا به دوای ئه‌وه‌ دا چه‌ندین ساڵی دیکه‌ زیندانی کێشاوه‌.
ماوه‌ی 14 ساڵ وه‌ک نووسه‌ر و رۆژنامه‌وان ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌ران و کارمه‌ند و به‌رپرسی به‌شی ئه‌ده‌بی گۆڤاری سروه‌ی له‌ ئه‌ستۆ بووه‌.
بۆ ماوه‌یه‌ک بوو به سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری پرشنگ له‌ هه‌ولێر، که‌ ته‌نها پێنج ژوماره‌ی لێده‌رچوو.
له‌ پاڵ ئه‌ده‌بیاتی کوردی دا، ده‌ستی له‌ ئه‌ده‌بیاتی فارسی هه‌ڵنه‌گرتووه‌. و ناو به ناو به‌رهه‌مه‌کانی به زمانه‌کانی ئینگلیزی و فه‌رانسه‌وی و عه‌ره‌بی و رووسی وه‌رگێڕدراونه‌ته‌وه‌.

مامۆستا هه‌ر چه‌نده‌ چه‌ندین ده‌فته‌ره‌ شێعری ئاماده‌ی چاپن به‌ڵام ته‌نیا به‌رهه‌می چاپ کراوه‌ی کتێبه‌ شێعرێکه‌ به ناوی زڕه‌ی زه‌نجیری وشه‌ دیله‌کان."


ئه‌مه‌ش چه‌ند شێعرێک له‌ مامۆستا جه‌لال مه‌له‌کشا

                                 حه‌سره‌ت
ئه‌ی رێبواره‌ غریبه‌که‌
به‌م لا و به‌و لا
 چاو مه‌گێڕه‌
خێڵ رۆیوه‌
ته‌نیا جێگه‌ی کوچک ئاورێک
به‌ جێ ماوه‌ له‌م هه‌واره‌
ئه‌م گه‌رداله‌
ته‌پ و تۆزی خۆڵه‌مێشی یاده‌کانه
ئه‌و چنووره‌ کێویله‌یه‌
بۆیی ده‌گه‌رێی
ئێستا گوڵێکی ده‌سته‌مۆی
نێو گوڵدانی خه‌ڵکی شاره‌.


                               لێتان تووڕه‌م
له‌گه‌لتانا یه‌ک ره‌نگ ژیام
به شادیتان شاد ئه‌بوومۆ
له‌ خه‌مه‌کانتانا ده‌گریام
به‌ڵام کاتێ قوڵپه‌ی گریان
ئه‌وکی هه‌نسکی پێ گرتم
ئێوه‌ کردتان به شای لۆغان
ئێستاش دڵه‌ سارده‌که‌م نه‌گۆڕاوه‌
هه‌ر وه‌ک دڵه‌که‌ی جاران
هه‌ر چه‌ند تووڕه‌م
پڕ له‌ خۆشه‌ویستیتانم.

Dec 29, 2006

تۆ سه‌یر، سه‌یری ئه‌م وڵاته‌ سه‌قه‌ته


به سه‌ر نه‌وت و گاز و ئاو و بومبی ئه‌تۆمه‌وه‌ نووستبی که‌چی هیچیان له کاتی ته‌نگانه‌دا به هاناته‌وه‌ نه‌یه‌ت...
ماوه‌ی حه‌فته‌‌یه‌که‌ گازی زۆربه‌ی شاره‌کانی ئێران تووشی قه‌یران هاتووه‌.. که‌چی برایانمان له‌ فه‌له‌ستین و باشووری لوبنان و تورکیه‌ و..... شه‌پلی شه‌پانیانه‌ به‌ سه‌ریه‌وه‌....
خه‌ڵکی له‌ زۆربه‌ی وڵاتانی جیهان؛ خۆیان بۆ شادی و به‌زمی سه‌ری ساڵی زایینی ئاماده‌ ده‌که‌ن. له بۆنه‌کان و سه‌ماکان دا به‌شداری ده‌که‌ن که‌چی ئێمه‌ش واین له‌ دوویی 40 لیتر نه‌وت که خوا بکات تا به‌یانی نه‌ڕچابین به په‌توو و قاڵیه‌کان دا.
نازانم ئه‌م وزه‌ی ئه‌توومیه‌ که‌ ده‌ڵێن بۆ مه‌به‌ستی ئاشتی خوازانه‌‌ که‌ڵکی لێ وه‌ر ده‌گرین؛ که‌ی به‌ که‌ڵکمان دێت؟؟؟؟!!!!!
سه‌یری ئه‌م وڵاته‌ سه‌قه‌ته، قووتابخانه‌ و ئیداره‌کان و کارخانه و کارگا و زانکۆکان ده‌ده‌نه‌ ده‌ستی شاڵاوی پشوودان، وا ده‌زانن به پشوو و نه‌چوونه‌ سه‌ر کار؛ ئه‌م خه‌ڵکه‌ گه‌رمی دێته‌وه‌!!!!!!

ئه‌م دڵه‌ گڕتووه‌م سووکنایی نایه..‌ مه‌گه‌ر به چۆڕیک له‌و مه‌یه‌ و گۆرانیه‌کی عه‌دنان که‌ریم.....

به‌ ده‌نگی خۆش بمهێنه‌ جۆش
به‌ بۆنی خۆش بمکه‌ سه‌ر خۆش
بژین به‌ کامه‌رانی، به‌ خۆشی و شادمانی
سه‌یری خۆت که‌ی ئه‌زانی
چه‌نه‌ شیرین و جوانی
ئه‌ی گوڵێ، عه‌مرم گوڵێ
..............................

Dec 19, 2006

بڵێ یه‌ک، دوو، سێ،...



بڵێ یه‌ک..

زۆرم حه‌ز ده‌کرد ئه‌م پۆسته‌م له وڵامی ئه‌و مه‌ڵپه‌ڕه‌ پان توورکیستانه دا بنووسم. که‌ گوایه‌ هاتوون نه‌قدی نووسراوه‌که‌ی من به ناوی "حملات شدید گلادیاتورها برای ترور شخصیت و ضربه‌ به ملت کرد!" منیان کردوه‌ ...به‌ڵام هه‌رچی سه‌رم هێنا و سه‌رم برد روانیم بێ بایه‌خ کردن و وڵام نه‌دانه‌وه‌یان له‌ وڵام دانه‌وه‌یان باشتره‌.. وه‌ک فارس وته‌نی:"جواب ابلهان خاموشیست".
له‌لایه‌کی تریشه‌وه‌ ئه‌و خانمه‌ که‌ نووکی تیژی ته‌وهین و قسه‌ی ناشیرین به کورد به ره‌و روویی ئه‌و بوو؛ خۆیی هیچ شتێکی له‌ وڵامی ئه‌و هه‌فته‌نامه‌ و سایتانه‌دا نه‌کووت.... ته‌نانه‌ت نه‌یشی کووت به ئێمه‌ ده‌ی خۆ من هیچم نه‌وت به‌ڵام ده‌ستی ئێوه‌ خۆش بێت!!!!!!!!!!!!!!
تازه‌ له‌مه‌ش سه‌یرتر! کابرایه‌کی تر بوو ده‌ی کووت به من ده‌ی باشه‌ بۆ هیچت سه‌باره‌ت به من نه‌نووسیوه‌ خۆ زیاتری ته‌وهین و جوێنه‌کان به ره‌ووی من بووه‌..

بڵێ دوو..
له‌م ماوه‌ی جه‌ژنی قوربان و کریسمه‌سه‌دا، هه‌ر کام له‌و کاناڵه‌ ته‌له‌ڤزێۆنه‌کانی ئه‌و دیو، ئیتر کاریان بووه‌ به‌وه‌ که‌سێک زه‌نگیان بۆ بدات و لێی بپرسن به‌یانی جه‌ژن چیت خوارد؟؟؟ خۆ کابرا رووی بوو بڵی هیچ، یان جارێ دامان ناوه‌ بۆ نیوه‌ڕۆ... خۆ ئیتر ئابروویان به کابراوه‌ نه‌ده‌هێشت !!
_چۆن هیچت نه‌خواردوه‌.. من قه‌سیاوم خواردوه‌..ده‌ی باشه‌ جه‌ژنه‌ پیرۆزه‌ بنێره‌.... ئه‌ویش ده‌ستی پێ ده‌کرد:
_ پێرۆزی ده‌که‌م له‌ باوک و دایکم له قه‌برا و له براکه‌م له‌ ئاڵمان و ئامۆزاکه‌م له‌ هۆڵه‌ند و سدێقی پوورزام له‌ ئاوایی شووتی فرۆشه‌کان، و به‌ تایبه‌تی پیرۆزی ده‌که‌م له‌ ئێوه‌ گۆڵ و دڵ که‌ به‌ ته‌واوی به‌رنامه‌کانتان رازاندوه‌ته‌وه‌.
ئه‌مه‌ ته‌نیا هی ناو ئیستودیۆکان بوو، راپۆرده‌ران له‌ ناو بازاڕ و دووکانه‌کانیش دا وازیان له خه‌ڵکی نه‌ده‌هێنا.
_ ده‌ی ئادی کاکه گیان ده‌ی خۆشکه‌ خان ئاده‌ی قوڕگ هه‌ڵماڵه‌ و پیرۆزی بکه‌...

                                    *       *       *

هه‌ر من مابووم پیرۆزی بکه‌م، وا منیش پیرۆزبایی ده‌که‌م له‌ ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردووغان بۆ ئه‌و دیاریه‌ جوانه‌ی که‌ بۆ جه‌ژنانه بۆی ناردین، پیرۆزبایی ده‌که‌م له‌ کۆندیلزا رایس، جه‌نابی مام جه‌لال و له‌ سه‌رکردایه‌تی کوردستان سه‌رۆک بارزانی و پیرۆز بێت له سه‌ربازه‌ ئه‌مریکیه‌کانیش بۆ ئه‌وه‌ی بێوچان خه‌ریکی پاڕێزگاری له خاکی کوردستانن..
 بۆ ئه‌وه‌ی که‌ ئاسانکاریان بۆ کردین که‌ ڕه‌جه‌ب و جه‌ماعته‌که‌ی بتۆانێ به ئاسانی نووقڵانه‌ و جه‌ژنانه‌کانمان بۆ بنێرێن.
گله‌ییه‌کیش ده‌که‌م له‌ ره‌جه‌ب و عه‌به‌ گول که‌ بۆچی ئێمه‌تان بوارد. قه‌یدی نیه‌ با ئه‌و نۆبه‌بڕیه‌تان له‌ ئێمه‌ کردبێ!!! به‌ڵام ئیمرۆ که‌ ده‌رووبه‌ری "ئامێــد"یشتان تۆپ باران ؛ ئوه ببوورن_ نوقل باران _کرد ئه‌وا ئێمه‌ش له‌م رۆژهه‌ڵاته‌وه‌ چاوه‌ڕێن......
ده‌ستان ها به که‌وگیرۆ /
چاوتان بێ له‌ فه‌قیـــــرۆ/
 یان باشتر بڵێم..
 ده‌ستان ها به فڕۆکه‌وه‌ /
بیپێکه‌ و هه‌ڵمـه‌ســـه‌رۆ‌/
داوا له‌ کاک عه‌زیزوه‌یسیش ده‌که‌م به گۆرانیه‌ک سۆپاس و پێزانینی کوردانه‌یان بۆ ده‌رببڕێ....

تێبینیه‌ک له‌ سه‌ر ئه‌و شێعره‌:
 ئه‌و شێعره‌ فولکلوره‌، زۆر کۆنه، به ئه‌ندازه‌ی کورد کۆنه. و به‌رده‌وام کوردان له‌ گه‌ل ئه‌م وشانه‌ دا گه‌وره‌ بووگن. تکایه‌ ئه‌گه‌ر له‌م شێوه‌ شێعره‌ کۆن و فولکلوره‌تان لایه‌ بنێرن بۆ کومیته‌ی ناوه‌ندی شته‌کۆنه‌کان تا له‌ ناو قه‌ڵاکه‌ی هه‌ولێر دا _که‌ هیچی تیا نه‌ماوه‌ _ بیشارینه‌وه‌...


بڵێ سێ..
ئیتر ئه‌م سێهه‌میانه نانووسم .. به‌سیه‌تی‌.. تاقه‌تم بزر بوو...

ئــــــه‌م جــــــــــــاره‌یان بڵـــــــــێ شــــــــــووتــــــــــی......

Nov 27, 2006

3ی دیسه‌مبر رۆژی جیهانی که‌م ئه‌ندامان یان رۆژی جیهانی ژنان

رۆژی  جیهانی که‌م ئه‌ندامان له‌ ته‌واوی ژنان (له‌ته‌ ئینسانه‌کانی نێو موسڵمانان) و کۆڕگێره‌کانی مافی مرۆڤ پیرۆز بێ.
به‌ڵێ به‌ رای من بۆ کوردان رۆژی هه‌شتی مارس یه‌عنی رۆژی 17ئ ره‌شه‌مه‌ رۆژی ژن نیه.‌ به‌ڵکوو 12ی سه‌رماوه‌ز یه‌عنی رۆژی که‌م ئه‌ندامان بۆ ژنی کورد پڕ به پێستیه‌تی.

جا با بزانین که‌م ئه‌ندامی باشه‌ یان هه‌ر نه‌بوون، سووکایه‌تی پێ کردن و زه‌بر و زه‌نگ و توند و تیژی باشه،‌ یان لاقێکت که‌م بێت.
له‌م وڵاته‌ قژ سووتاوه‌دا ژنانی ئێمه‌ به ده‌ردی ژن بوونه‌وه‌ ده‌تلێنه‌وه‌، ده‌ردێک به‌ ناوی ناقص العقل بوون، ده‌ردێک به‌ ناوی ژێر په‌چه‌ بوون......

ژنێک که هیچ بڕیارێکی ژیان و هاوسه‌رگیری به‌ده‌ستخۆی نه‌بێت، به‌ڵکو له‌نێو عه‌شایردا جه‌سته‌شی مڵکی خۆی نه‌بێت و مڵکی داب و نه‌ریتی خێل بێت، وه‌ به‌م هۆیه‌وه‌ ساڵانه‌ به‌سه‌دان کچ خه‌ته‌نه‌ بکرێن، به‌زۆر به‌شووده‌بدرێن، له‌سه‌ر خۆشه‌ویستی بکوژرێن. ئایا ده‌توانی بڵێی ئینسانێکی ته‌واو که‌ هیچ؛ نیوه‌ ئینسانێکیشه؟؟؟؟؟
ژنی لای ئێمه‌ که‌ وه‌ک ده‌ڵک ده‌ژی و ده‌مرێ، به‌ به‌رگ و کراسی شه‌رمین، به‌ نابه‌دڵی به شوو دردرێ. به تاوانی خۆش نه‌ویستن، به‌ ره‌و رووی مه‌رگ ده‌چێ. به بیانووی نامووس‌، دڵپیسی و نه‌خوێنده‌واری به سه‌ری دا ده‌سه‌پێ.
کیژێک یا کوو ژنێک ئه‌گه‌ر به‌ ته‌واوی بیریشی زیت بێت و هه‌وڵ بدات بۆ بووژانه‌وه‌ی بیر و هه‌ستی، به‌ده‌ردی ژن بوون و کۆیله‌ بوونیه‌وه‌ هه‌ر مه‌حکوومه‌ و ‌مه‌حکووم.

ئینسانی سستئه‌ندام (ژن) بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێ خۆی له‌ زه‌بروزه‌نگ ڕزگار بکا، ده‌بێ هۆیه‌کانی ئه‌و بێ ڕێزییانه‌ی که‌ له‌گه‌ڵی ده‌کرێ، بزانێ. ئه‌گه‌ر ژن ئاوا بیر بکاته‌وه‌ که‌ ته‌واوی به‌دبه‌ختییه‌کانی پێوه‌ندی به‌ سستئه‌ندامی واته‌ ژن بوونه‌وه‌ هه‌یه‌، وێده‌چێ وای لێبێت هه‌رگیز له‌ زه‌بروزه‌نگ رزگاری نه‌بێ .
ئافره‌تێک که‌ ڕووبه‌ڕوو به‌ ئاکارێکی بێ حورمه‌تانه‌ ده‌بێته‌وه‌ و "نابیندرێ" و به‌ جیددی وه‌رناگیرێ، زۆربه‌ی جاران پێیوایه‌ ئه‌م کرده‌وه‌یه‌ ته‌نیا له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌، که‌ ئه‌و که‌مئه‌ندامه‌. یان باشتر بڵیم که‌ ئه‌و ژنه.

ئیسلام‌ ژنانی له‌ زینده‌ به‌ چاڵ کردن ڕزگار کرد‌. به‌ڵام کران به نیوه‌ی‌ پیاوان. نیوه‌ بوونی مافیان هه‌ر درێژه‌ی هه‌یه‌. بۆ وێنه‌ ئه‌گه‌ر قساسێک وه‌رده‌گیرێت... دیه‌ی چاوێکی پیاو ئه‌گه‌ر به‌ قه‌ولی عه‌ڕه‌بان 1000 دینار بێت، ئه‌وا دیه‌ی دو چاوی دایکی هه‌ر ئه‌و پیاوه‌ ده‌بێته‌ 1000 دینار ! واتا دایکی، یان کچه‌که‌ی یان ژنه‌که‌ی نیوه‌ی خۆیه‌تی !!! و به تفسیر کردنی پیاوسالارانه له‌ قورئان و لنگه‌وقووچ کردنی حه‌دیسه‌کان؛ ژنان زیاتر تووشی چه‌وسانه‌وه‌ هاتن. ژن وه‌ک ئامێرێک کرا به "سیغه‌" نه‌ک بۆ خۆشه‌ویستی به‌كوو بۆ تێرکردنی زگی خۆی و بۆ رابواردنی پیاو. بۆ نمونه‌:"وه‌ ئێمه‌ ژنانمان بۆ ئاسایشی پیاوان ئافراندووه‌ !!! "
یان له‌ سووره‌ی ژنان دا واتا (نیساء) به‌م جۆره‌ مافـی ژن به‌ ده‌ستی پیاو دیاری کراوه‌ :
"
وه‌ ئه‌ی مووسڵمان، ئه‌گه‌ر ژنه‌که‌ت وڵامی داخوازییه‌کانی تۆی نه‌داوه‌، سه‌ره‌تا نه‌سیحه‌تی بکه‌، ئه‌گه‌ر دیسان وڵامی نه‌دایه‌وه‌، دووری لێ بکه‌ و ئه‌گه‌ریش بۆ جاری سێیه‌م وڵامی نه‌دایه‌وه‌، لێی بده‌ !!! ".
یان له‌ جێیه‌کی دیکه‌ دا فه‌رموویانه‌:
" ژنانی ئێوه‌، مه‌زراکانی ئێوه‌ن، هه‌ر چۆنی پێتان خۆشه‌ له‌ ناویان دا بچێنن!!!"
 
                                    *       *       *

ژن به‌وتنیش خاوه‌ن ماف بێت له‌ژیاندا به‌مرۆڤێک ناژمێردرێ که‌ مافی ده‌ور گێڕان و خاتوونایه‌تی هه‌بێت، به‌ڵکو وه‌ک بوونه‌وه‌رێکی لاواز و دروستبوو بۆ ئاره‌زووه‌کانی پیاو و به ‌نامووس ده‌خوێنرێته‌وه‌.

یه‌کێک له‌ هۆیه‌ سه‌ره‌کیه‌کان که‌ ژنان و کچانی ئێمه‌ی بۆ سه‌د ساڵ پێش ئێستا گێڕاوه‌ته‌وه‌ ؛ نائاگایی و نه‌خوێنده‌واری‌ ژنانه‌. و زۆربه‌ی ژنانی نه‌خوێنه‌وار و بنه‌وان له‌كاتی كارەساته‌ی شه‌ڕ و شۆڕی نێو بنه‌ماڵه‌ له ئامرازی تۆران و چوونه‌دەرەوه له‌ماڵ كه‌ڵك وەرده‌گرن، به‌ڵام ژنانی خوێنه‌وار، زۆرتر به‌راوێژكاری له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌ی خۆيان‌ و هاوسه‌رەكه‌يان مه‌سه‌له‌كه دەبڕێننه‌وه.

یه‌کێک تر له‌و هۆیانه له‌ وای لێکردم رۆژی که‌م ئه‌ندامان به رۆژی ژنان بزانم تووند و تیژی دژ به ژنان له‌ لایه‌ن خودی ژنانه‌وه‌یه‌. به‌ داخه‌وه‌ ئه‌م دیارده‌یه‌ زۆرتر له‌ نێو ژنانی چالاک و هه‌ڵسووڕاوانی مافی ژنان زه‌ق و به‌رچاوه‌. ژنانی ئێمه‌ ئه‌گه‌ر له‌سه‌دێکی که‌میان به‌ده‌ستی سیستمی پیاو سالاری و قیڕه‌ی باوک و برا نه‌جاتی بوو بێت به ده‌ستی ژنانی دیکه‌وه‌ له ژێر ئه‌شکه‌نجه‌ی رۆحی و ره‌وانی رزگار بوونی بۆ نیه‌. هه‌ر به‌م بۆنه‌شه‌وه‌‌ که‌ له‌ رۆژهه‌ڵاتی کوردستان که‌ خۆم هه‌ستی پێ ده‌که‌م و هه‌روه‌ها ده‌نگۆی باشووری کوردستان ده‌بیسم، هیچ ریکخراوه‌یه‌ک یان NGO یه‌ک به‌دی ناکرێ که‌ چالاکانه که‌ خزمتی بزاڤی رزگاریخوازانه‌ی ژنی کورد دا بێت.


سه‌یری ئه‌م تابلۆیه‌ بکه‌! ژنێک ته‌نیا بۆ زا وزێ کردن مه‌جبوور به خۆشه‌ویستی ده‌که‌ن‌
"تۆ دواتر ئه‌م کابرا ریشنه‌، سمێل پانه‌ت خۆش ده‌وێ. قه‌یدی نیه‌ تۆزێ سه‌ری سپیه‌، به‌ڵام پاره‌ی چاکی هه‌یه‌، هه‌ر بمێنێ دوو ساڵ تر ده‌مێنی. ئیتر دواتر خۆت بۆ خۆت شه‌پلی شه‌پان به سه‌ر سه‌روه‌ت و سامانه‌که‌یه‌وه‌ ده‌که‌ی، ئه‌م کابرایه‌ به‌س کوڕی ده‌وێ. کوره‌ وه‌ره‌ شوویی پێ بکه‌، کوره‌ وه‌ره‌ وه‌ک که‌ر ده‌توانی سوواری بێت".

چه‌ن تابلۆیه‌ک و وت و وێژێکی قیزه‌ونه‌...  ده‌ک نه‌ژیت بۆ ئه‌وه‌ی مرۆڤێکی پاک بکه‌یته‌ کۆیله‌. ئه‌م وت و وێژه‌م به‌ گۆێچکه‌ی خۆم بیستوه‌. ئێستا نه‌ک کابرا بۆ دوو سال به‌ڵکوو ئه‌وا بیست ساڵه‌ ئه‌م کیژه‌ دڵ ناسک و هه‌ست بزوێنه‌ی وه‌ها چه‌وسانده‌ته‌وه‌ و چوار زگی پێ پڕ کردوه‌، که‌ ئه‌گه‌ر بیبینی قه‌د به‌ مێشکت دا نایه‌ت که‌ ئه‌م ئافره‌ته‌ له‌م پیاوه‌ جوانتر و گه‌نجتره‌..... دڵته‌نگی قانگی داوم بۆ گه‌مژه‌یی ئه‌م میله‌ته‌...

ژنانی ئێمه‌ بیر له‌وه‌ ده‌که‌نه‌وه‌ که ئایا ژنانی باقی میله‌تانی دیکه‌ وه‌ها به خۆیان و ژنانه‌کانی دیکه‌ ده‌که‌ن که‌ ئێمه‌ ده‌یکه‌ین؟؟ له‌ خۆ بێگانه بوون‌، له‌ خۆ بێگانه‌یی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی و فه‌لسه‌فی و زانستی به‌ دواوه‌یه‌.


بێگوومان ئه‌م تڕاژێدیانه‌، بۆ له‌ گۆڕنانی پێویستی به‌ خه‌باتێکی گران ده‌بێ .
خه‌باتێک که‌ بتوانێ که‌م ئه‌ندامی و به مرۆڤ نه‌ژماردن و زه‌بر و زه‌نگ و تووند و تیژی و بێ ڕیزی به ئاسۆیه‌کی پڕ له به‌رابه‌ری بگۆڕێت... خه‌باتێک که‌ بتوانێ رۆژهه‌ڵاتی ماره‌ به جاش بۆ ئاسۆیه‌کی پڕ له خۆشه‌ویستی بگۆڕێ.