Mar 22, 2004

فریاد چراها ؟؟


  :
فریاد چراها ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟      
                                                                            کژان اسدی


چرا زنان درایران زود دچارسرخوردگی وشکستگی روحی و روانی می شوند ؟؟
چرا اکثرزنان در40 تا50 سالگی دچار یائسگی میشوند ؟؟
چرا دختران درسن 14تا 16سالگی بهترین سن برای ازدواجشان است؟؟
چرا دختران درست زمانی که ‌پخته‌ وآماده‌ی زندگی می شوند ؛ برچسب پیردختر و دخترترشیده‌ به‌ آنان
می زنند؟؟
چرا زنی 25 ساله‌ صورتش چین وچروک می افتد ؟؟
چرا آرایش زنان انگشت نمای جا معه‌ شده‌ است ؟؟
چرا اسلام را درحجا ب زنان خلا صه‌ کرده‌اند ؟؟
چرا اگر زنان بخواهند قدم مثبتی برای بالا بردن سطح آگاهی جامعه ی زنان بردارند هزاران برچسب ناموسی وناروا به‌ او می چسپانند؟؟
چرا زنی نمی تواند آزادانه‌ قدم بزند ، تفریح کند( حتی با همسرخودش هم ) و حتما باید شناسنامه‌ یا سند ازدواج همراه‌ داشته‌ باشد؟؟
چرادختر پاک ومعصومی که‌ ازخودش دفاع می کند ؛ تا مورد آزار و اذیت جنسی قرارنگیرد با اتهام قتل روبرو می شود ... اگر ازخود دفاع نکند ؛ و اگر قتل نکند و دست نامردان به‌ اوبرسد ؛ باید  سنگسار شود !!!!!

اگر بخواهم چرا وچراهای دیگری بنویسم قلم ناتوان و کاغذ بی رمق می شود .
این همه‌ چراها نشانه‌ی‌ داستان های تراژدی و البته‌ واقعیست که‌ نابرابری حقوق زنان ومحدودیت را در جامعه نشان می دهد .

دیگر نمی خواهم از گذ شته‌ بگویم  فکرمی کنم آه... وناله‌ کردن بس باشد .
دلم می خواهد ورقی تازه‌بزنم . از بدبختی ظلم وستم دیگر چیزی نگویم . و درپی یک دگرگونی برای جامعه‌ی زنان باشم . درپی یک زندگی نو وتازه‌ ....
زنان باید بدانند اول ازهمه خود را باورکنند . خود را یک انسان بدانند وبه‌ وجود و افکارخود ایمان داشته‌ باشند . و به خود احترام بگزارند . خود را بیشتر از هرکسی دوست داشته‌ باشند .

زنان بایستی بدانند ؛ که دیگر شعار سوختن وساختن تمام شد !!!!!!!!!!

نمی خواهم اندام زیبا ودستان لطیف وچشمان قشنگ  و افکار مثبت زنان بسوزد . وخاکستر شود . دلم می خواهد روی پاهای خودشان بایستند . درپی یک دگرگونی برای زندگی خود باشند .  ودنیای سنتی وکلاسیک خود به‌ یک دنیای مدرن و پر از برابری و دموکراسی هم برای خود ، و هم برای خانواده‌ ،  و هم برای جامعه‌ سوق دهند . البته‌ با همکاری همسران وبرادرانشان .


همه با هم پیش به سوی پاسخ فریاد چرا ها .................................

Mar 21, 2004

شاری ئیشڵا و ماشاڵا (کورته چیرۆک)

ته‌م و مژێکی چڕ و پڕ و پڕ له ته‌پ وتۆز سه‌رمیچی شاری داپۆشیبو . خه‌ڵکی شار گێژ و وێژ و هه‌مویان ده‌ستیان به کڵاوی خۆیان و به حه‌گاڵه‌کانیان گرت بوو . زۆربه‌ی خه‌ڵکی له به‌ر ده‌رگه‌ و دووکانیان دانیشتبوون ، تا بێ شار له گێژاوی ته‌پ وتۆز و بێده‌نگیدا هه‌ڵده‌ماسی .

مافی قسه کردن و ڕاده‌ربڕین نه‌مابوو . نه‌م ده‌زانی له‌م شاره‌دا له کێ بپرسم که چی قۆماوه‌ تاکو مێرمنداڵێکم په‌یداکرد و پێم گووت:" ئه‌رێ چ قۆماوه‌ " گووتی: "ا‌ستغفرالله‌ ، سبحان الله‌ ، الحمد الله‌ ،. . . هه‌ر به ده‌م ئه‌م قسانه‌وه‌ به په‌له‌ ووتی: "دایه‌ پیره‌م گوتوویه:له‌م قسانه‌ زیاترهیچ نه‌ڵێم " . گووتم بۆیه‌ خه‌ڵکی له‌ به‌ر خۆیانه‌وه ‌شتێك به ته‌زبێحه‌کانی ده‌ستیان و ملیان ده‌ڵێن .
دیسان وازم له کوڕه نه‌هێنا ووتم باشه‌ بۆ ئه‌بی هه‌ر ئه‌م شتانه‌ بڵێت . وڵامی دامه‌وه‌ وگووتی :" ئاخر ئه‌م ته‌پ و تۆزه‌ی که ده‌یبینیت ئاسمانی شاری داپۆشیوه‌ ، ئه‌مه ئه‌ڵێن لای مه‌که‌ و مه‌دینه‌وه‌ دێت . موباره‌که ، موفه‌ڕکه‌ خه‌ڵکی له‌ به‌ر ده‌رگا و له‌سه‌ر بان دانیشتوون بۆ ئه‌وه‌ی موباره‌کییان بۆ بێت و ئه‌م شتانه‌ش بڵێن.

منیش هه‌ناسه‌یکم بۆ شاری ئیشڵا و ماشاڵا هه‌ڵ کێشا و له‌ به‌ر خۆمه‌وه‌ گووتم: "بۆیه‌ زمانه‌که‌یشیان له بیر چوه‌ته‌وه‌ له جیاتی به‌یانی باش و چاکی چلۆنی ده‌ڵێن مه‌رحه‌با، السلام علیکم . . . . . . . ‌ ‌

دیسان کوشتن

 له‌یه‌کێک له‌ گونده‌کانی ناوچه‌ی مه‌ریوان به ناوی کانی سپیکه‌ هێزه‌کانی ئینتزامی ته‌قه‌یان له پیاوک کردوه‌ و بوه‌ته‌ هۆی کوشتنی ئه‌م پیاوه‌ که خه‌ریکی کۆڵبه‌ری وقاچاخی سه‌ر سنوور بووه‌ بۆ دابێن کردنی بژێوی بنه‌ماڵه‌که‌ی !! به‌ڵام که‌س نیه‌ وڵام بداته‌وه‌ که‌ تا که‌ی کوشتن و هه‌تیوکردن . . .  .

ئه‌م شیعره‌ش پێشکه ش به بنه‌ماڵه‌ی قوربانیانی کۆڵبه‌ری وقاچاخی؛

              "  شیعری کۆڵبه‌ر"
من کۆڵبه‌رم،
          کۆڵی پشتم،
                   عاره‌قی سه‌ر ته‌وێڵم،
                                        دڵه‌ ڕاوکێی نه‌گرتنم،
                                                          جل و به‌رگی شه‌ق و شڕم،
                                                                             پشتوێنی  ده‌وری ملم ا  
        
                              بۆپڕکردنی گیرفانی
                                                   ده‌و ‌ڵه‌مه ‌ندا نه .

دیسان کوشتن

له‌یه‌کێک له‌ گونده‌کانی ناوچه‌ی مه‌ریوان به ناوی کانی سپیکه‌ هێزه‌کانی ئینتزامی ته‌قه‌یان له پیاوک کردوه‌ و بوه‌ته‌ هۆی کوشتنی ئه‌م پیاوه‌ که خه‌ریکی کۆڵبه‌ری وقاچاخی سه‌ر سنوور بووه‌ بۆ دابێن کردنی بژێوی بنه‌ماڵه‌که‌ی !!! به‌ڵام که‌س نیه‌ وڵام بداته‌وه‌ که‌ تا که‌ی کوشتن و هه‌تیوکردن . . . .

ئه‌م شیعره‌ش پێشکه ش به بنه‌ماڵه‌ی قوربانیانی کۆڵبه‌ری وقاچاخی ؛

" شیعری کۆڵبه‌ر"
من کۆڵبه‌رم ،
کۆڵی پشتم ،
عاره‌قی سه‌ر ته‌وێڵم ،
دڵه‌ ڕاوکێی نه‌گرتنم ،
جل و به‌رگی شه‌ق و شڕم ،
پشتوێنی ده‌وری ملم ا

بۆپڕکردنی گیرفانی
ده و ‌ڵه ‌مه ‌ندا نه .

Mar 20, 2004

هەندێک وشەی هەورامی و سۆرانی

هەوڵێک بۆ کۆکردنەوەی وشەی هەورامی

هەورامی
سۆرانی
زوان
زوان (زمان)
سه‌ره‌
سه‌ر
قژێ (زڵفێ )
قژ (زڵف)
مل
مل
که‌چێ
کڕێش
مازی
پشت
له‌مه‌
زک
مه‌مێ
مه‌مک
شانێ
شان
قۆڵ
قۆڵ
نیره‌ژن
ئه‌نیچک
ده‌س
ده‌س
گلکێ
په‌نجه‌ (قامک )
ناخوونێ
نانوخ ( نینۆک)
مشت (مشته‌کۆڵه‌)
مشت (مشته‌کۆڵه‌)
ران
ران
زه‌نگۆڵێ
ئه‌ژنۆ
پای
قاچ
پاژنه
پاژنه
ونی
خوێن
وڵک
وڵک ( گورچیله )
هۆریا هۆر
رۆیشتوه‌ته‌ سه‌ره‌وه
هۆریا ڕوقنێ
رۆیشتوه‌ته‌ سه‌ره‌وه
وه‌زه
پرد
ره‌زه‌
باخی ترێ یان گۆیز
بیله‌ که‌ڕه
که‌شکه‌سه‌ره‌ی بچووک
تێڕه‌ کۆسه
که‌شکه‌سه‌ره‌ی گه‌وره
شۆم ته‌ڕا
نام په‌رژێ
پاڵا
که‌وش - پێڵاو
تاقیلێ
تاقله - کڵاو
گۆشێ
گوێچکه(گوێ)
سۆبه
سۆمپا
پلووره‌ وارانێ
ئه‌ستێره‌ زه‌ڕینه‌
ئامیان
هه‌وێن
‌ دارێ
داسه‌ کوڵه
په‌ڕه‌که
که‌له‌که‌
هه‌شپشی
سپێ
لاسه‌
که‌لامه‌ گیا
پاپاش که‌ره
هاوڕێی بکه
پووشڵێ
پڕوشه‌ به‌فر
دێوڵێ
به‌ردی بچووکی ته‌خت _ هێله‌ساو
سێڵ
به‌ردێکه‌ له بریتی ساج که‌ڵکی بوە
لووت
لووت (کەپۆ)
چه‌م
چاو
چه‌مه‌ڕا
چاوه‌ڕێ
چه‌م سیاو
چاوڕه‌ش
چه‌مم چۆبێ
چاوم لێی بو
گۆش گێره‌
گوێ گره‌
گۆش ده‌یدێ
گوێ گرن
لووت پڵت
لووت پان
ده‌م
ده‌م (زار)
ده‌مه‌وه‌ر
ده‌م هه‌راش
لچ (له‌وس)
لێو(لچ)
چه‌ناکه(زنج)
چه‌ناکه
سمێڵ
سمێڵ
ریش
ریش
ته‌وێڵه
ته‌وێل
بروێ
ئه‌برۆ (برۆ)
برژانگێ
برژانگ
دیانێ
دیان (ددان)
گۆنێ
گۆنا
وه‌یوه
بووک
زه‌ما
زاوا
کێڵێ
رامووسان
زاڕۆ( زاڕۆڵه‌)
منداڵ
ویوڵێ
بووکه‌ڵه
کوڕ
کوڕ
کناچێ
کچ (که‌نیشک)
تاته‌
باوک
ئه‌دا
دایک
ماما
دایه‌گه‌وره‌
بابا
باوه‌گه‌وره‌
مامۆ
مامه‌
لالۆ
خاڵۆ
مه‌تیه
میمک (پوور)
مامۆزا
ئامۆز
واڵێ
خوشک
برا (براڵه‌)
برا
وه‌ینه‌
قوڵینه
شه‌یتان سوار
دووچه‌رخه‌ سوار
پشکۆلش وزه‌
پشکۆڵی بخه‌
وه‌ره‌ و کڕچنه
بیخۆ و باس مه‌که‌
بیبین
پشتوێن (شاڵ)
خوای
پێکه‌نین
خوای خوۆ
پێئه‌که‌نێ
مزگی
مزگه‌وت
‌ده‌س و دیم
ده‌س نوێژ
هۆرپڕای
هه‌ڵپه‌ڕکێ
هه‌ڵیزه
مه‌شکه
حه‌یلانێ
دیله‌کانێ
یه‌س
بست (بۆس)
چاشتی
چێشت
وڵۆشه
بڕوێش
دوینه
دۆێنه
کێلانێ
که‌لانه
که‌شکه‌ك
که‌شکه‌ك
ئاوی
ئاو
مه‌کی
خوێ
مه‌کدان
خوێ چێن
شه‌له‌مین
شه‌له‌م
دۆخه‌وا
دۆخه‌وا (دۆکڵیو)
میژووینه‌
نیسکێن(پڕپۆڵه‌)
هێڵه‌ و ڕۆن
هێلکه‌ و ڕۆن
یه‌کاوه‌ سیاوه‌
یه‌کاوه‌ ڕه‌شه‌
مه‌شی
مێش
مه‌شووله
مێشووله‌
مرۆچه
مێلووره‌
کته‌
پشیله‌
مڵه‌
مشک
تووته‌
سه‌گ
تڕتیمانی
په‌سپه‌سه‌كۆڵه‌
بزڵه
بزن
هه‌ورێشه‌
که‌روێشک (که‌ورێشک)
گۆره‌که‌
گوێره‌که‌
هه‌شه‌
ورچ
که‌رگی
مرێشك
ڕواسه‌
ڕێوی
مه‌ی
په‌ز (مه‌ڕ)
مریچڵه‌
چۆله‌که
کاوه‌تر
کۆتر
هه‌ر
که‌ر
هه‌سه‌ره‌
هێستر
ماساوی
ماسی
وه‌رگ
گورگ
ژه‌ره‌ژی
که‌و
وه‌هار
به‌هار
هامن
پاییز
هاوین
پاییز
زمسان
زستان
وێژه‌ن
جاجکه
وه‌نی
قه‌زوان (قه‌سوان)
یه‌وێ‌
جۆ
سمه‌ری
کا
گزی
گسک
ته‌وه‌نی
به‌رد
که‌ش
کێۆ
هانه
کانی
وه‌زی
گۆیز
ریواو
رێۆاس
به‌نا
مه‌نێ
وه‌روه‌
به‌فر
واران
باران
هه‌لچی
قاچك (کارگ)
بلچی
گۆیژ
ساوی
سێف
گیواوڵه
هه‌مه‌گیا