مصاحبه با اعتصاب کنندگان غذا

این اعتصاب غذا در شهر فرانکفورت و به منظور محکوم کردن حکم اعدام در ایران و سکوت رسانه های داخلی و خارجی از تاریخ ٢٧ تا ٢٩ نوامبیر ٢٠١٣ به مدت سه روز انجام گرفت.

نامەای به دختر نخست وزیر سابق ایران و فرزند پدر مخلوع السلطنه از پرزدنتی

سیدەخانم موسوی دختر میرحسین آقا!
......

خبر داغ و لب سوز و لب دوز اهانت به ساحت ساداتیتان را با چشم بصیرت ملاحظه فرمودم. خیلی متأسف شدم، چندشم اومد از اون رفتار زشت و ناانسانی همکاران بابات.. واقعا این بابات هم با انسانهای بدی رفت و آمد و بشین و پاشو داشت!

خوب حالا کاری به اونا ندارم، در این نامه سعی می کنم من هم ضمن ابراز همدردی با درد گازگرفتن خواهران زینبیتان، بهتون هم بگم که ما هم مقاومت می کنیم شما نیز مقاومت کنید بلکه هستەی مقاومتمان از هستەی بادام تبدیل بشه به بمب هستەای و جمهوری ولایی را ناکار کنیم.. اما صبر کن، چرا ناکار؟ ناکار کردن به درد ما که نمی خورە، ناکار بشه من غرب زادە زاگرس نشین نفعی نمی برم این شمایی که به صدارت قدرت نائل می آیید.. این شمایید که اپوزسیون اپورتونیست خارج نشینتون هم زودی بر می گردن ولایت و قدرت را قبضه می کنند. حالا روزی از نوفل لوشاتو بر میگردن، و روزی هم سیدی نویسندە و منور الفکر و طنزپردازی از آمستردام میخواد برگردد، با یک هدف تنها با هدف گردن زنی..

ولی با این وجود باز هم یه پیشنهاد کوچیک دارم اگه زمانی ورق برگشت و خواستین زیراکس بگیرین از کارنامەهاتون و از درخواستهای ما، ما را هم آدم حساب کنین و ما رو هم به صدارت رهبری که نه، به ریاست جمهوری هم که نه، به استاندار و فرماندار هم که نه، تنها بزارید زنده بمونیم و اعداممون نکنین و کولبران و کاسبکارامون نکشین و مین‌های دور و ور خونەهامون رو زیاد چال نکنید که نبینیمشون، جنگل ها و مراتع‌هامون را هم آتیش نزنین، دیگه نهال کاریش پیشکش!

خوب سیدە خانم موسوی! این روزها اگر به دیدار پدر و مادرتان اندکی کمتر شاد بشوید، و یا کمی دیرتر به محضر پدر مخلوع السلطنه از پرزندیتان برسید، به آسمان ولایت ریسمان می دوزید که چرا دیدارمان به تأخیر افتاد؟ مایی که روزگاری پدری داشتیم با کارنامەای از اعدام های فلەای، چرا ما نیز نیویورک نریم؟ و چرا به خواهران زینب آموزش دیدەی گازگیرنده تفهیم نمی کنید به صورت ساداتی ما سیلی نزنند و ما را نقرەداغ نکنند؟؟

و ای دختران جناب موسوی! امروز شما که این گونه شوخیهای خرکی را رفتار شرم آور می دانید و درآوردن لباس زیر را مایەی ننگ می دانید، این را هم بدانید در همان دورانی که آبش را پدرت مدظله العالی ریختە بود، فلەای و آنی و هر طور که مصلحت نظام می دیدند از اون بلاها و حتی با پیازداغ اضافی رو هم بر سر هر کسی که لامش به کامش می رسید، در می آوردند.. شما اون موقع بچه بودین اما حالا که بزرگ شدین گازگرفتن خواهران زینب در هالەای از مباحث پر طمطراق براتون افتادە و نویسندگان و دفاع کنندگان از حقوق بشر، شمشیر و کلاەخود ورداشتەاند و براتون سخن فرسایی می کنند و در رثای داغی که بر قلب میمونتان نهادە شدە است اشک شبه تمساحی می ریزند(خوش به حالتون).. روزگاری که برای همان سیاست های نظام ولایی سینه چاک می کردین امروز به این درد گرفتار آمدین، تا بودە این طور بودە، سعید امامی بدبخت تا پای جونش خدمت کرد، آخرش بی آبرویش هم کردند و بههمان باد فنای بادبزن بابات و امثالهاشون گرفتار اومد... اگه بابات الان بر مسند قدرت می بود، شماها نیز احتمال قریب به یقین مهرەای از خرمهرەهای نظام می شدین، و شاید شماها می شدین دستور دهندەی و لگد زنندە به چارپایەی حبیب گلپری پور و رضا اسماعیلی و ١٦ زندانی بلوچ.. تازه اجازەی خوردن گوشت مجانیشون رو برای سگهای هار زندان هم صادر می کردین و در پسابی، چیزی، جنازەهاشون رو چال می کردین و به پدر و مادرشون هم نمی گفتین که کجا دفنشون کردین..

شما که برای یک سیلی خوردن از رئیس جمهور خاتمی گرفتە تا آقای نوری و خانوم محتشمی و دەها شخصیت متشخص!! دیگر خدمتتان می رسند و برای دلنوایی و دلجویتان آبنات و شکلات میارن، دیگه چی میخواین؟؟ زیر سایەی اصلاح طلبی چنبرە بزنید و دعا کنید که بالاخرە پدرتون رو محصور کردند تا استعداد و نبوغ هنریش شکوفا شود و آثار نقاشیش را در برلین آلمان به نمایش می گذارند. بلکه گامی در راستای شعار نژادپرستانەی "هنر نزد ایرانیان است و بس"، ور داشته باشد.. ما که برای اعدام فعالان مدنی و سیاسی که مقبول طیف زیادی از جامعە هستند باید نظارەگر شعارهای: "نیروی انتظامی تشکر، تشکر" باشیم.. 

راستی! چرا به این آقای نوریزاد نمیگین نامەی دیگری در رثای جنایتی که در حق شما شدە به رهبر معظم همایونی جانباز انقلاب بنویسد، بلکه ایشان هم از کرامت علوی خویش سوء استفادە کنن و دستور فرمایی کنن بلکه خواهران زینب از دندان های نیش برای گاز گرفتن استفادە نکنند و بیشتر تکیه به دندانهای مینا داشتە باشند، چونکه خیلی سال است که ما به اون دندان های نیش و زبان نرم و دولبەی ماری عادت کردەایم و اون دندونها دیگه مال ماست.

ختم کلام بهتون بگم که ما خیلی سال است که به درد لاعلاج یبوست روانی گرفتار شدەایم، البته ناگفته نماند که در برخی مواقع شل و وارفتگی هم دیدەایم اون هم مربوط به دوران قبل از انتخابات‌هاست (در دیدار دوبارە این را که به پدرت بگی خیلی براش ملموسه و براش مرور خاطرەست) اما در هر صورت انقباض و انبساطهای روانی دست از سرمان ور نمی دارن، جمهوری ولایت فقیه با اون شوخی های خرکی صندوق بازی و کاندیدکاریش، که درد ما را هم افزون کردە است.

نهال آرزوهای ما که شکوفا نشد، اما امیــدوارم درخت تنومند ظلم و ستم های دستگاه ولایی شما نیز بیشتر از این شکوفا نشود!
فیز..

"مین" بکووژێکی بێدەنگ 25.10.2013

به شدار بووم له بەرنامەی "ئەو دیو هەواڵ" له سەر چەک و تەقەمەنی چێنراو و کەمتر خەمی کۆماری ئیسلامی بۆ پاکسازی لەوەڕگەکانی کوردستان.. 

ئالیس مۆنرۆ براوه‌ی خه‌ڵاتی نۆبڵی ئه‌ده‌بیی 2013

 ئالیس مۆنرۆ له‌ دیدارێکی وال ئیستریت ژورناڵدا: 

نازانم ڕۆمان بنووسم

و. له‌ فارسییه‌وه‌: عەدنان هونەروەر


مۆنرۆ قەد نایهەوێ بیرەوەرییەکانی بڵاوبکاتەوە. دەڵێت: له بیرەوەرییەکاندا باسی زۆر کەس دەبێ رووماڵ بێت، ئیتر چۆن دەبێ راستییەکان سەبارەت بەو کەسانه بنووسرێت؟ مۆنرۆ که به دەستی نەخۆشیی شێرپەنجەوە دەناڵێنێ، دەڵێت: هێشتا هەندێ رووداوم بۆ دێته پێش که ناچار به چیرۆک ئافراندنم دەکه‌ن. 
ئالیس مۆنرۆ، چیرۆكنووسی کەنەدی سەره‌ڕای ناوبانگه جیهانییەکەی، هێشتا به جوانی رێزی لێنەگیراوە. له رێچکەی ئەدەبیدا زیاتر خەڵاتەکان نەسیبی رۆماننووسەکان دەبن، ئەو هەر بەردەوام سووره له سەر نووسینی کورته چیرۆک. ئالیس مۆنرۆ تاکو ئێستا دوازدە کۆمەڵه چیرۆکی کورتی بڵاوکردوەتەوە، بەڵام یەک رۆمانی نه‌نووسیوە. هۆگرانی لەو بڕوایەدان له‌بەر ئەوەی تا ئێستا هەر کورته‌چیرۆکی نووسیوه، کۆمیتەی نۆبڵ بەردەوام پشتگوێیان خستوه. خانمی مۆنرۆ له ساڵی ٢٠٠٩دا توانی خەڵاتی نێونەتەوەیی (مەن بووکێر) بۆ یەکێک له کۆمەڵه چیرۆکەکانی وەربگرێت. 

رەخنەگران و نووسەران رێچکەی ساکار و سادە و هاوکات تێکەڵی له‌گەڵ پلانداڕشتنی رەنگەکان و کەسایەتییه سادە و دیالۆگە گونجاوەکانی وەک لایەنی پۆزه‌تیڤی مۆنرۆ ناو لێدەبەن. "جاناتان فرنزن" نووسەری هەڵکەوتووی ئەمریکی له وتارێکدا که له رۆژنامەی نیویورک تایمزدا بڵاوبووەتەوە، دەنووسێ: "خانمی مۆنرۆ شیاوی ئەوەیه که وەک باشترین چیرۆکنووسی ئەمریکای باکوور بناسرێت." 

کۆمەڵه‌چیرۆکه نوێیەکه‌ی خانمی مۆنرۆ به ناوی "خۆشیی له رادەبەدەر"ـه‌ و بەم زوانه بڵاوبوەتەوە. به نیسبەت باقی چیرۆکه سەرەتاییەکانی زیاتر تارمایی و دڵەڕاوکێهێنەرترە. چیرۆکه سەرەتاییەکانی ئەم نووسەرە، زیاتر له ئوتوبیوگرافی و بابەتی بنەماڵەیی وەک پێداویستی و کەرەسەی چیرۆکنووسین کەڵکیان وەرگرتووه‌. له کۆمەڵه‌چیرۆکه نوێیەکانیدا، چیرۆکگەلێک بەدی دەکرێت که تاکەکانی بنەماڵه یەکتر دەکوژن، دەسدرێژی به ماڵی بێوەژنێک دەکرێ و تەنانەت باس له کوڕێکی دێز دەکات که بۆ کچێک دەبێته خودایەک تا عاقیبەت خۆی بریندار دەکات. خانمی مۆنرۆ بۆ یەکەم جار له چیرۆکی ٥٧ لاپەڕەیی وەک کۆمەڵه‌چیرۆک، له کەسایەتیەکی مێژوویی به ناوی "سۆفیا کوڤالۆسکی" که هەم رۆماننووس و هەم مەتماتیکزانی رووسه، کەڵک وەردەگرێ. 

مۆنرۆ که ئێستا ٨٢ ساڵ تەمەنیەتی له شارێکی بچووکی هەڵکەوتوو له "ئونتاریو" ژیان دەباته سەر. هێشتا هەر کۆڵنەدەرانه دەنووسێ و وەک خۆی دەڵێت: لەم رووەوە سەرم سووڕماوە و به تەما بووم تاکو ئێستا خانه‌نشین بوایەتم.

وال ئیستریت ژۆرنال: له زۆرێک له چیرۆکەکانی کۆمەڵه‌چیرۆکی "خۆشیی له رادەبەدەر"، کەشوهەوایەک له توندوتیژی به‌دی دەکرێ. سەرچاوکەی ئەم توندوتیژییه بۆچی ئەگەڕێننەوە؟
ئالیس مۆنرۆ: خۆیشم تا کاتێ نووسینی ئەو دەفتەرە چیرۆکه تەواو نەبوو، هەستم پێ نەکرد. خۆم ئەمزانی له یەکەم چیرۆکی دەفتەرەکەدا، توندوتیژی زەقه، تا رادەیەک بۆ خۆیشم نەمتوانی دووپاتەی خوێندنەوەی بکەم، ئەم چیرۆکه زۆر دڵەڕاوکێهێنەرە. مەبەستی من ئەوە نەبوو که تۆوی زبری بچێنم. بەڵام به جۆرێک زبری به چیرۆکەکانی ئەم دەفتەرەوە دیاره. ئەم کەشوهەوایە ئۆتۆماتیک و ناهوشیارانه روو دەدەن... یەکەم چیرۆکی ئەم دەفتەره، دەقی روودانی هیچ رووداوێکی راستی نەبوو، بەڵام زۆر سەیره له ماوەی شەش مانگی رابردوودا قەتڵێکی وەها روودەدات که دەقاودەق وەک قەتڵی ناو چیرۆکەکەیه، ئەویش ئەوە بوو که باوکێک منداڵەکانی دەکوژێت له‌بەرئەوەی له شەڕی دونیا نەجاتیان بدات، له ئاکامدا دایکی مناڵەکان به تەنیا دەمێنێتەوە. 

وال ئیستریت ژۆرنال: وادیارە جەنابت له ئاستی مودێله ئەدەبییەکاندا که تاو نه تاوێ سەرهەڵدەدەن، پارێزراوی. ئایا تۆ به زانستەوە هەوڵ ئەدەیت چیرۆکنووسیی ساکار و گێڕانەوە له زمانی کەسایەتییەکانەوە، بمێنێتەوە؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: ئەوەی که دەڵێن من رێچکەیەکی سادە و ساکارم هەیه، من ئەمە لە خۆمدا به دی دەکەم، رێک وەک ئەوە وایه بڵێیت، جل و بەرگی سادە له بەر دەکەیت. بەڵام من سەبارەت به شێوازی نووسینم وەها بۆچوونێکم نییه. ئەم جۆرە شێوازه نووسینانه به ئەنقەست نییه. نووسەرانی وەک ناباکۆڤ، که بەرهەمەکانیم بەلاوە جوانن، ئەگەر به شێوازی ئەم کەسانه بمنووسیبایه، کەیفخۆش دەبووم، بەڵام ئەمه بڕیارێکی هونەرمەندانه نییه.

وال ئیستریت ژۆرنال: چەنێک لەسەر چیرۆکێک ئیش ئەکەیت؟ 
ئه‌لیس مۆنرۆ: ھەندێ لە چیرۆکەکان به‌بێ دابڕان بۆ ماوەی ساڵێک ئیشیان له‌سه‌ر دەکەم، کەمترین ماوە دوو مانگە.

وال ئیستریت ژۆرنال: دەسپێکی نووسینی چیرۆک چۆنه لای ئێوه؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: نووسینی چیرۆک سەرەتا به قەڵەمجاف لهنێو دەفتەرێکدا دەست پێ دەکەم. هەر له سەرتاوە تا کۆتایی چیرۆکەکه دەنووسم، بەڵام بەرهەمی ئەم دەستپێکه نابێته ئاکامی چیرۆک. دووبارە دەفتەرێکی دیکه دەگرمه دەست و هەر به قەڵەم دەست دەکەم به نووسین. ئەمجارەیان چیرۆکەکه خۆی له چیرۆکی دڵخوازم نزیک دەکاتەوە. دواتر ئەم دوو دەفتەره دەدڕێنم و تووڕیان ئەدەم و بێ ئەوەی چاو له شتێک بکەم، به کۆمپیوته‌ر چیرۆکێک دادەڕێژم. ئیتر لەم کاتەدایه که چیرۆکێکی ماقووڵم نووسیوه.

وال ئیستریت ژۆرنال: ئیش کردن به کۆمپیوته‌ر بۆتان ئاسانه؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: من له بەرانبەر کەلوپەلی کارەبایی تۆزێک کۆڵم! ئەگەر بۆ ماوەیەکی درێژ به کۆمپیوته‌ر ئیش نەکەم، هەموو شتێکم له بیر ئەچێتەوە. ئیتر به ناچاری دەسودامێنی مێردەکەم دەبم و دەبێ ئەو بێت و هەموو شتێکم سەرله‌نوێ بۆ باس بکات. لەمانەش خراپتر ئەوەیه که بەم زوانه تووشی نەخۆشیی شێرپەنجە بووم، دەرمانی سەرەتانیش به شێوەیەکه که هەندێ له خانەکانی مێشک له کار دەخات. ئیتر لە وەها بارودۆخێکدا، ئەو شتەی که فێریش دەبی له بیرت ئەچێتەوە. 

وال ئیستریت ژۆرنال: بۆ هێندە خۆت به کورته‌چیرۆکەوە بەستووەتەوە؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: کاتی خۆی هەوڵم ئەدا رۆمان بنووسم، بەڵام ناکام بووم. هەر کاتێک دەمهەویست چیرۆکێک بخەمە چوارچێوەی رۆمانەوە، له نیوەدا ئیشەکەم ئەشێوا و ئیتر منیش زەوقم بۆی نەئەما. ئێستاش وادەزانم ئەو چیرۆکانەی که نووسیومن شتێکن له نێوان کورته‌چیرۆک و رۆماندا، بەڵام خەڵکی هەر پێیان دەڵێن کورته‌چیرۆک. بەڵام چیرۆکەکانی من به دەگمەن کۆتا بن، هاوکاتی رۆمانیش نین. ئیتر نازانم بۆ ئەو چیرۆکانەی که قەبارەیان له نێوان کورتەچیرۆک و رۆماندایه، وشەیەکی شیاو هەبێ یان نا؟ ئەڵبەته شتێک به ناوی رۆمانی کۆتا بوونی هەیه، بەڵام هێشتا نەمزانیوه رۆمانی کۆتا به چ جۆرێک چیرۆکێک دەگوترێ؟ یان ئەوەی ئایا من تا ئێستا رۆمانی کۆتام نووسیوه یان نا؟

وال ئیستریت ژۆرنال: جەنابت له وتووێژ له‌گەڵ گۆڤاری "پاریس ریڤیو" وتووتانه وەک نووسەرێک بەردەوام نیگەرانی ئەوە هەن که هەندێ له وردە نووسراوە پەرژوبڵاوەکانت له بیر بچێ. ئایا ئێستاش هەر ئەم نیگەرانییه زاڵه بە سەرتاندا؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: نا. ئەم بارودۆخه له مندا گۆڕاوە. به تایبەت له کاتێکەوە که زانیومه تووشی شێرپەنجه بووم هەر ئەوەندە خۆشحاڵم که هێشتا ماوم. ئیتر نیگەرانی ئەوە نیم که شتێکم له بیر چوو بێت یان نا؟ مرۆڤ دەبێ زۆر خۆی به بەختەوەر بزانێت که هەندێ له شتەکان، بۆ نموونه چیرۆکێکی له بیر بچێ. بۆ نموونه "چیخۆف" ئەگەر تەنیا چیرۆکی "ژنێک له‌گەڵ سەگێکی بچووک"ی نووسیبایه، شیاوی ژیانێکی هەتایی بوو. من ئیتر زۆر رەخنەگرانه و پووشچنانه سەیری ئیشەکانم ناکەم.

وال ئیستریت ژۆرنال: گوایه جەنابت ساڵی ٢٠٠٩ داوات کردبوو له بەڕێوەبەرانی خەڵاتی ئەدەبی "گیلێر" که یەکێک له خەڵاته ئەدەبییه بەناوبانگەکانی کەنەدایه ئیتر ناوی جەنابت وەک پاڵێوراوی وەرگری ئەو خەڵاته تۆمار نەکەن تاکوو هەلێک بکەوێته دەستی نووسەرانی نوێکار. ئایا جەنابت نووسەرانی هەڵکەوتوو هان نادەیت بۆ ئەم جۆره هەڵوێستانه؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: نەخێر، ئەم هەڵوێستەی من په‌یوەندیی به خۆمەوە بوو. بریا قسەکەیشم وەها نەکردبایه، چونکه‌ مانای قسەکەم ئەوە دێنێت که من پێشتر ئەو خەڵاتەم وەرگرتوه. بۆ نموونه دەکرا بڵێم: ماندوو بووم، خەریکی دەرمانی سەرەتانم و له رووی جه‌سته‌یی و دەروونییەوە تووشی کێشه هاتووم. له‌بەرئەوەی نەمدەویست سەبارەت به کێشەکانی خۆم باس بکەم، هەر بۆیه وتم باشتره نووسەرانی لاو ئەم هەله بقۆزنەوە. بەڵام لەو بڕوایه‌دام که نووسەر دوای تێپەڕاندنی ماوەیەک به سەر ئیشی بەردەوامی، ئیتر پێویستی بە خەڵات نییه. ئیتر خەڵاتوەرگرتن بۆی سەرنجڕاکێش نییه. له هەمان کاتیشدا هیچ ناڕه‌حەتی ئەوە نیم که له وەرگرتنی ئەو خەڵاته خۆم بوارد.

وال ئیستریت ژۆرنال: له کۆمەڵه‌چیرۆکی "خۆشیی له رادەبەدەر" چیرۆکێکتان هەیه سەبارەت به "سۆفیا کوڤالۆسکی" مەتماتیکزانی رووسی. جەنابت کەمتر سەبارەت به کەسایەتییه مێژووییەکان، چیرۆک ئەنووسیت. چی بووە هۆی ئەوەی سەبارەت بە کەسایەتیی ئەم خانمه چیرۆک بنووسیت؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: ئەم کەسه وەک کەسایەتیی چیرۆک سەرخۆشم ئەکات. جارێکیان له فەرهەنگۆکێکدا به دوای شتێکدا دەگەڕام که هەندێ زانیاریی سەرەتاییم لە بارەی ئەم کەسەوە دەسکەوت. من کەسێکم ناسی کە هەم مەتماتیکزانه و هەم رۆماننووسیشه، ئەمه له کاتێکدایه که ئەم دوو ئیشه شتێکی دەگمەن و نائاسایین.

وال ئیستریت ژۆرنال: چوارچێوه و پلانی چیرۆکەکانتان چۆن دادەڕێژن؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: پلانی چیرۆکەکانم هەندێ جار به‌ هۆی ڕوودانی ڕووداوەکانەوه خۆیان دەنوێنن و زۆرترینیشیان ڕووداوگەلێکن که له سەروبەندی ڕووداندا بوون، بەڵام به نەزۆکی ماونەتەوە. ئەمانەش هەر ئەو رووداوانەن کاتێ له ژیانمدا بیریان لێدەکەمەوە به خۆم دەڵێم ئەگەر فڵان شت و فیسار رووی بدایه، هەڵوێستی من چ دەبوو؟ ئەم چیرۆکانه به جۆرێک له جۆرەکان لێکدانەوەی ئەو چەمکانەن و پیشاندەری ئەو هەڵوێستانەن که ئینسانەکان له بارودۆخی جیاوازدا چ ئاکارێک له خۆیان ئەنوێنن. بەڵام شتەکه زۆر لەمانەش روونترێکه. من هەنووکه دەتوانم ئەم شتانە به دڵنیاییەوە بڵێم، چونکه‌ هەر ئەم سەرلەبەیانییه به شێوەیەکی چڕوپڕ لهسەر پلان و چوارچێوە سەرەتاییەکانی چیرۆکێک ئیشم دەکرد.

وال ئیستریت ژۆرنال: جەنابت بۆ ماوەیەکی کورت مامۆستای خولی فێرکاریی نووسین بوویت و دواتر وتت لەم ئیشه (بێزم هەڵدەستێ (هۆکارەکەی؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: به راستی هیچ بڕوایەکم به‌ خوێندنی فێرکاریی نووسینی چیرۆک نییه. لەو بڕوایه‌دام کەسێک بیهەوێ چیرۆک بنووسێت، ئەبێ دانیشێت و بەردەوام چیرۆک بنووسێت و هەر بنووسێت و ئیشەکانی لێک بداتەوە. کاتێ که ئێمه له‌گەڵ چین و توێژی جۆر به جۆری کۆمەڵگادا به‌رەو رووین، خەتەری گەورەتر ئەوەیه که ئێمه له‌گەڵ تاکه شێوازێک له چیرۆک دەستەویەخەین، جۆرێک له بەرهەمەکان که به تەواوی کاریگەرییشیان هەیه و باقی کەسەکانی دیکه شوێنی پێی ئەو رێچکەیه دەپێکن، چونکه‌ وەک کەسایەتییەکی زاڵ خۆی ئەسەپێنی. من به تەواوەتی هەست ئەکەم ئەم شێوازه چیرۆکانه هیچ کات نابنه گوڵ.

وال ئیستریت ژۆرنال: زۆرێک له کەسایه‌تییەکانی ناو دەفتەری "خۆشیی له رادەبەدەر" بیر له پیربوون دەکەنەوە. ئایا ئەمه هەر ئەوە نییه که هزری خۆیشتی داگیر کردووه، ئایا پیربوون به شێوەیەک له شێوەکان ئامبازی ناعیلاجی و چارەنووسی نەکردوویت؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: خۆم چاوەڕوانی ئەوەم دەکرد که واز له ئیشی نووسین بێنم. هەمیشه وامدەزانی ئەگەر بگەمه تەمەنێکی تایبەت، دەگەم به ئاواتەکانم و واز دێنم و ئیتر چێژ له ژیانی تاک لایەنانەی خۆم وەردەگرم کاتێ ئیتر خۆت نەبەستووه‌تەوە به نووسینەوە، ئیتر پێویست ناکات بەیانی که له خەو هەڵسی خێرا بچیتەوە سەر نووسین. بەڵام ئەم شته هێشتا بۆ من رووی نەداوە و هەر ئەمەش زۆر سەرنجڕاکێشه بۆم. هەمیشه وامزانیوە که نووسەران یان لانیکەم هەندێ له نووسەران رۆژێک له رۆژان خانه‌نشین دەبن و وازی لێدێنن، بەڵام من بەردەوام رووداوگەلێکم بۆ دێته پێش که هانم دەدات چیرۆکێکی دیکه بنووسم و دوای ئەوەش به خۆم دەڵێم: "ئەمه ئیتر ئاخرین چیرۆکم دەبێت. کاتێ ئەم چیرۆکەم تەواو بکەم، ئیتر واز له نووسین دێنم و ئیستراحەت دەکەم". بەڵام تا ئێستا ئەم شته رووی نەداوە بۆم.

وال ئیستریت ژۆرنال: ناتانەوێ کتێبی بیرەوەرییەکانتان بنووسن؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: نەخێر. هەر نازانم کەسێک کتێبی بیرەوەرییەکانی دەنووسێت چۆن ئەم ئیشەی پێ دەکرێ. کاتێ بیرەوەری دەنووسیت ناچاری باسی هەندێ کەس بکەیت، ئیتر نازانم چۆن ئەکرێ باسی راستییەکانیان بکەیت؟ لەوانەیه ئەگەر ئەوەندە مامەوە و به تەواوی پیر و لاکەوته بووم و تەواوی ئاشنا و رۆشناکانم تا ئەو کات مردن، منیش بتوانم کتێبێکی بیرەوەری بنووسم!

وال ئیستریت ژۆرنال: کتێبی دواترتان چییه؟
ئه‌لیس مۆنرۆ: من ئێستا چەند چیرۆکی ئامادەم به دەستەوەیه. ئەم چیرۆکانه هی دەمێک ساڵی ژیانی منن. چەند چیرۆکی دیکەش هەن که خەریکی ئیشکردنم له‌سەر ئەوان.

......................................

تێبینی: ئەم بابەته پێشتر له پاشکۆی ژومارە ١٥ی رەخنەی چاودێر بڵاوبوەتەوە.

دانشجویان همدان در سوگ سحر چوینی تجمع می کنند.

جمعی از دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا همدان در سوگ قتل "سحر چوینی" تسلیت نامه و فراخوان به تجمع دانشجویی منتشر کردەاند.

در بخشی از بیانیه با اشارەی ضمنی به آتشسوزی مدرسەی روستای شین آباد آمدە است که: "پارسال دانش آموز به پای نیمکت های تعلیم و تربیت نشاندیم و خاکستر تحویل گرفتیم و امسال نیز، دانشجو فرستادیم و جسد تحویل می گیریم. گناهت چه بود سحر؟"
در پایان اعلام کردەاند که روز (دوشنبه ٢٢/٠٧/١٣٩٢) ساعت ١١:٣٠، همه هم صدا، هم درد با سوگ هم اندیش خویش، "سحر چوینی" ، روبری مزار شهدای گمنام، حضور به هم رسانیم.

یادش گرامی باد.

از طرف جمعی از دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا

لازم به یادآوریست، خانم سحر چوینی اهل شهرستان مریوان روز جمعه ١٩ مهرماه در خوابگاه دانشجویش به طرزی مشکوک به قتل رسیدە است. 

چەواشەی هەواڵی هاوسەرگیری له گەل گوێدرێژێک

زۆربەی راگەیاندنه چاو له دەمەکانی باشووری کوردستان که هەندێکیان چاویان له هەواڵسازه فارسەکانه، ئەوا ئەم جارەش له هەنگاوێکی نایابدا، دوای ساڵێک تێپەڕ بوون به سەر هەواڵێکی چەواشەکراوی "دەزگای هەواڵسازی فارس نیوز"، ئەمانیش بێ هیچ بنەمایەک و بێ هیچ لێکۆڵینەوەیەک له هەواڵەکه، وەریانگێڕاوەته سەر زمانی کوردی. دەقی هەواڵەکەش وەها دادەڕێژن که خوێنەر بێ ئیرادە کرتەی له سەر بکات. پێش هەموو شتێک پێویسته ئەم دەزگا رووخێنەر و چەواشەکارەی کۆماری ئیسلامی ئێرانه بناسین:

کورتەیەک له سەر دەزگای هەواڵسازی فارس نیوز (سەرچاوە: ویکیپێدیا)

ئەم دەزگایه پارە و بودجەی ساڵانەی له لایەن سپای پاسدارانەوە دابین دەکرێ و بەرپرسەکانیشی هەموویان سەر به سپان. ئەم دەزگایه به تەواوەتی بووەتە مەکۆیەکی چەواشەکردنی هەواڵ و وێنه و راستییەکان. وەک زەقترین چەواشەکارییەکانی دەکرێ ئاماژه بەم هەواڵه ساختەچیانەیان بدرێت:

دەسبەسەرکردنی حەوت سەربازی ئامریکایی له لایەن ئێرانەوە

دەسبەسەر کردنی باڵوێزی سویسرا له ئێران

تەقینەوەی بۆمب له سەر رێگای تێپەڕبوونی ئەحمەدی نیژاد

بەڕێوەچوونی مانۆڕی سەربازی چوار قۆڵی رووسیا و چین و ئێران و سووریا

بەڕێوەچوونی یاری دووگۆڵی نێوان ئێران و بەرازیل له لەندەن

و هەر وەها دەیان هەواڵ و دەیان وێنەی دەسکاری کراوی دیکه، مێژووی رەشی ئەم دەزگا هەواڵنێریه پڕ له درۆ و دەلەسەی ئێرانەی خەمڵاندوە. تا رادەیەک که خودی وەزارەتی ئیتلاعات بە دەس چەواشەکارییەکانی ئەم دەزگا هەوالسازیە وەدەنگ هاتوە و وەزیری ئیتلاعات سکاڵای یاسایی لە سەر ئەم دەزگایه تۆمار کردوە. (سەرچاوه: دویچەوله)

با بێینه سەر باسی هەواڵه چەواشەکراوەکەی ئەمجارەیان:

ئەم گوێدرێژه ناوی "مونالیزا"یه و به تێکەڵ کردنی تۆمی کەر و گۆڕەکەر بوە به رێبواری ئەم دونیایه. ئەو خانمەی خاوەنیشی ناوی (Mara Baygulova)یه و گۆرانی بێژی ناسراوی ئۆپرایه، به رێکەوت ئەم حەیوانه دەگمەنەی له مەزرایەکدا دۆزیەوە و ناوی لێنا "مونالیزا". به بۆنەی پێنجەمین ساڵیادی له دایک بوونی کورەکەی پێشکەشی ئەوەی کردوه و وەک ئاژەڵێکی خۆماڵی ماوەی ١٣ ساڵه له گەل ئەم بنەماڵەیه ژیان دەکات. (تا ساڵی ٢٠١٢)

به وتەی ئاژەڵناسان زۆربەی Zonkey (گۆڕەکەر- کەر)ەکان له باخچەی ئاژەڵان ژیان دەکەن، بەڵام لە بەر ئەوەی کەر و گۆڕەکەر حەزیان به جووت بوونی یەکتر نییه، به شێوەی دەسکرد دەیان هێننه دونیاوە.

مونالیزا، شکڵ و هەیبەتی زیاتر له کەر دەچێ. بەڵام هەندێ جۆگەلەی رەش و سپی له سەر گوێ و یاڵ و پشتی سمەکانی و بەتایبەتی چالاک و بزۆز بوونی بوەتە هۆی ئەوەی له باقی گوێدرێژەکانی دیکه جیاوازی هەبێ.

"مارا" دەڵێت: مونالیزا زۆر ئازایه و بەردەوام پێی خۆشه وەک ئەسپ غار بدات.

ئیتر هیچ باس و خواستێک سەبارەت به عەشق و خۆشەویستی و هاوسەرگیری له ئارەدا نییه و له هەمووی گرینگتر، ئەم گوێدرێژه ماکەرە بۆیه ناویشیان ناوه مونالیزا.(کرته بکه بۆ سەرچاوەی هەواڵەکه)

بەڵام بیر و بۆچوونی کاربەدەستانی هەواڵسازی فارس نیوز که هەڵقوڵاوی ئایدیا و مەکتەبێکی دۆگمه و هەموو شتێک پێوەند دەدەنەوە به لاخواری ناوکی ئینسانەوە و وادەزانن مرۆڤی رۆژئاوایی و به تایبەتی ئامریکایی بەس لاخوارووی پشتێنی ئیش دەکات و ئیتر هەست و مرۆڤایەتی و عەقڵ و بیرکردنەوەی نییه.. ئەمەش به رێگایەک دەزانن و هەوڵ دەدەن بۆ دووبەرەکی و داپاچینی زیاتری وڵاتی ئامریکا و به ناپاک و بێ ئەخلاق ناوزەدی دەکەن.

لەم ناوەشدا ماڵپەڕه کوردییەکانی وەک: (سایتی سبەی، هەواڵنێت، پێنووسەکان) دوای تێپەڕبوونی ساڵێک بە سەر ئەم هەواڵه له ئارشیڤی سایتی فارس نیوز دەردەهێنن و بێ هیچ لێکۆڵینەوەک له سەر ئەساسی هەواڵەکه، وەریدەگێڕنه سەر زمانی کوردی و خوێنەری چاو له دەمی کوردیش له تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان شێری دەکات و دەس دەکات به تف و لەعنەت کردنی ئامریکا و پێکهاتەی سەرمایەداری و داپڵۆساندنی کۆمەڵگا رۆژئاواییەکان.

پرسیار ئەوەیه به له بەر چاو گرتنی بنەما ئەخلاقی و ئایدیاییەکانی دەسەڵاتە ئیسلامییەکان ئایا مارە به جاش، سیغە کردن، منداڵ مارە بڕینی سەر لانکه (تەنانەت خومینیش فتوایشی لەم بارەوە داوە)، و دەیان دیاردەی قیزەونی دیکه بێ ئەخلاقییه یان ئاژەڵ پەروەردە کردن؟؟
ئەرێ میدیای کوردی تا کەی ناتوانێ سەر به خۆ بێت و خۆی دوور بگرێ له لاسایی کردنەوە؟

eafsaney__xoshewisti

هنریک یوهان ئیبسێن

شاعیر و شانۆنامەنووس هنریک یوهان ئیبسێن (به نوروێژی: Henrik Johan Ibsen) له ٢٠ی مارسی ١٨٢٨ له شاری شییەن (Skein) له دایک بوو و له ساڵی ١٩٠٦ له ئۆسلۆ مردوە.

له بڕی ٢٤ بەرهەمی له چاپ دراوی، دووانیان به ناوەکانی "ماڵی بووکەڵه" و "دوژمنی گەل" وەکوو بەرچاوترین بەرهەمەکانی ئیبسێنن.

ئیبسێن کەسایەتی شانۆنامەکانی زیاتر هەڵقوڵاوی ژیانی خۆیەتی. له منداڵی حەزی له نیگار کێشان بوو. بەڵام به هۆی نەبوونی کەرەستەی پێویست دەستی لەو خولیایه شوشتەوە. له گەل سەرهەڵدانی شۆڕشی ساڵی ١٨٤٨ له باکووری ئوورووپا، ئیبسێن دەستی دایه هۆنینەوەی شێعری ئازادیخوازانه. دوا به دوای ئەوەی له خویندنی پزیشکیدا سەرکەوتنی به دەست نەهێنا، دەستی دایه نووسین.

ژیانی له نوروێژ زۆر به چەرمەسەری تێدەپەڕی و هەر بۆیه دەستی دایه سەفەر کردن. ماوەی ٢٧ ساڵ وڵاتەکەی به جێهێشت و زیاتر له کۆپنهاگن مایەوە، دواتر رووی کردە ئیتالیا و فەرەنسا و ئاڵمان.

له "کۆمیدیای عەشق" هەوڵی داوە حورمەتی ژیانی ژن و مێردی بداته بەر رەخنه. دواتر به دەرکردنی شانۆی "پێرگنت" و هەروەها "براند" به قارەمانیەتی چیرۆکەکەی که هەموو شتێکی به فیدای بیر و بڕوا و ئیمانی کردوە، ناوازیەکی بۆ خۆی رەخساند.

له ١٨٧٠ توانی ٥٠ شێعر له هونراوەکانی به ناوی "ورچی ئەشکنجەدراو" بڵاو بکاتەوە. له سەر تئیوری میرادگری له ١٨٧٩ شانۆنامەیەکی بڵاوکردەوە به ناوی ماڵی بووکەڵه. بەڵام هێنده به رەش بینییەوە ژیان و داهاتووی تاکی ئوورووپی به هەوێنی دژایەتی کردن له گەل سونەت نەخشاند بوو، که زۆربەی هەرە زۆری خەڵکی بە لایانەوە خۆش نەبوو.  

دواتر باشترین بەرهەمی خۆی به ناوی "دوژمنی گەل" بڵاو کردەوە که تێیدا بیرۆکەی زۆرینه دەداته بەر رەخنه و هەڵدەکوتێته سەر رۆژنامەکان. لەم شانۆنامەیه دوکتور ستۆکمان، له واقیع‌دا، خودی ئیبسێن‌ه که بەردەوام له هەوڵی بەربەرەکانێ له گەل زۆرینه و لاینگری له کەمینەیه.

ئیبسێن میتۆدی ریئالیستانەی درام نووسین له ژێر کاریگەری ئانتوان چیخۆف پەیرەو دەکرد. سەرەتای دەسپێکی نووسینەکانی ئیبسێن، هەڵقوڵاوی ئووستوورە و ئەفسانەکانی نوروێژیه و زیاتر به لەحنێکی شاعیرانه نووسراون. ئەم بەرهەمانه ئەگەرچی له فەزایەکی رۆمانسیانەدا نووسراون بەڵام تێکەڵاویەک به ئامیانی واقعیەت و رووماڵ. هەر بۆیه بوەته هۆی جیاوازی نیوان ئیبسێن و باقی درام نووسه رۆمانیسیەکانی وەک ویکتۆرهۆگۆ.

دوا به دوای گەشەی تەکنۆلۆژیا و گۆڕانی ئابووری سەدەی نۆزدە، رەنگدانەوەی ئەم گۆڕانکارییانه له شانۆنامەکانی ئیبسێن به جوانی دیارن و ئیتر ئووستوورە و ئەفسانەکان جێی خۆیان دەدەن به خەڵکی کۆڵان و بازاڕ.

جێگای ئامەژەیه هەموو حەوتوویەک لانیکەم له ١٣٠ هۆڵی شانۆی دونیا، دراماکانی ئیبسێن نمایش دەکرێت. به بۆنەی یەکسەدومین ساڵی مردنی ئیبسێن ساڵی ٢٠٠٦ به ناوی "ساڵی ئیبسێن" ناوزەد کرا.

.....................

منیش له ساڵی ٢٠١٣ رۆشتمه شارەکەی ئیبسێن و وێڕای دیدار له گەل هاوڕێیانم لەو شارە، چەند وێنەیەکم به دیاری هێنایەوە.. 

حاجی موراد - (کورته چیرۆک)

نووسەر: سادق هیدایەت

 وەرگێڕ: عەدنان هونەروەر

حاجی موراد، هەر زۆر به رۆح سووکی له سەر سکۆی دوکانەکە، خۆی هاویشتە خوارەوە. دەستێکی هێنا به چینی عەباکەیدا. پشتوێنە زییوەکەی توند کردەوە. دەستێکی هێنا به ریشە خەنە تێگراوەکەی، بانگی له حەسەنی شاگردی کرد، پێکەوە دووکانەکەیان داخست، دواتر له گیرفانە پان و پۆڕەکەی چوار قرانی دەرهێنا و دای به حەسەن. حەسەن سوپاسی کرد و به هەنگاوە درێژەکانی، دەم به فیقە، له نێو ئەو خەڵکانەی که خەریکی هات و چۆ بوون، بزر بوو.
حاجی عەباکەی که له بن هەنگەڵی نا بوو، دای به سەر شانیا و سەیرێکی دەورووبەری خۆی کرد و له سەر خۆ ملی رێگای گرتە بەر. له هەر هەنگاوێکیدا، پێڵاوە تازەکانی دەنگی خز خزی لێ بەرز دەبوەوە. له رێگادا زۆربەی دووکاندارەکان سڵاویان لێدەکرد و خوڵکیان ئەکرد و دەیان گووت: "حاجی!  مەرحەبا حاجی، وەزعت چۆنه؟ حاجی! دیار نییت ."

حاجی گوێی لەم قسانه پڕ بوو، به پۆزێکەوە خۆی فش دەکردەوە کاتێ پێیان دەیانگووت: "حاجی". هەر به بزەیەکی پیاوانەوە وڵامی سڵاوەکانی دەدایەوە. ئەم وشەیە، بۆ ئەو وەک نازناویک بڕا بوو به باڵایا. خۆیشی چاکی دەزانی که مەکەی نەبینیوە! هەر ئەوە نەبێ که سەردەمی منداڵی، ئەو کاتەی که باوکی مرد، به پێی وەسیەتی باوکی، دایکی ماڵ و هەرچیان بوو، فرۆشتی و کردی به پارەی زێڕ و هەموویان رۆشتن بۆ کەربەلا. پاش یەک دوو ساڵان، پارەکەیان خەرج کرد و کەوتنه سواڵ کردن. بەس حاجی توانیبووی به هەزار زەحمەت خۆی بگەیەنێتەوە لای مامی له هەمەدان. هێندەی نەخایاند مامی مرد و چوونکا میراتبەرێکی دیکەی نەبوو، هەموو موڵک و ماڵی گەیشت بەم حاجیه حازرییه. هەر لە بەر ئەوەی که مامی له نێو بازاڕدا به حاجی ناسرابوو، ئەم نازناوەش له گەل دووکانەکە بڕا به باڵایا. ئەو لەم شارەدا خزم و کەسێکشی نەبوو. چەند جارێکیش گەڕا بوو به دوای دایک و خوشکەکەی که له کەربەلا سواڵیان دەکرد، بەڵام هیچ هەواڵێک و هیچ شوێن پێیەکیان لێنەدۆزرایەوە.

دوو ساڵێک دەبوو که حاجی ژنی هینا بوو. بەڵام له لایەن ژنەوە خۆش بەخت نەبوو. بە تایبەتی کە ماوەیەک بوو بەردەوام له گەل ژنەکەی شەڕ و مەرافێعەی بوو. حاجی هەموو شتێکی پێ تەحەموول دەکرا، بێجگه له تانه و تەشەرەی ژنەکەی. بۆ ئەوەی ژنەکەی بترسێنێت، عادەتی کردبوو به لێدانی! جار و بار خۆیشی لە ئیشەکەی پەشیمان دەبوەوە. هەر زۆر خێرا یەکتریان ماچ دەکرد و ئاشت دەبوونەوە. تووڕەیی و بەدرەوشتی حاجی، زیاتر هی ئەوە بوو که هێشتا مناڵی نەبوو بوو. چەند جارێک دۆستانی ئامۆژگاریان دەکرد که ژنێکی دیکه بخوازه، بەڵام حاجی ملی خوار نەدەکرد و ئەیزانی که هێنانی ژنێکی دیکه چارەرەشی به دواوەیە. هەر بەم بۆنەوە قسە و باسی خەڵکی لەم گوێ ئەهێنا و لەو گوێ ئەیبرد. له لایەکی دیکەش ژنی حاجی هێشتا جوان و تەڕلان بوو، تازە دوای چەند ساڵێک پێکەوە ساچا بوون و ئیتر باش و ناباشییەکانی ژیانیان تێدەپەڕاند. حاجی بۆ خۆیشی گەنج بوو، ئەگەر ویستی خوای له سەر بوایەت منداڵێشیان ئەبوو. ئەمانه هەمووی ببونه هۆی ئەوەی کە حاجی رازی نەبێت ژنەکەی تەڵاق بات. بەڵام ئەم عادەتەی پی تەرک نەدەدرا، ئەیدا له ژنەکەی و ژنەکەیشی هەر زیاتر لەنجی لە گەل دەکێشا، بە تایبەتی له دوێنێ شەوەوە، بینیان هەر زۆر پیس تێک چوو بوو.

حاجی بە دەم ناوکه شووتی ترووکاندن و تف کردن و تووڕدانی خەشەڵەکەی به دەم، له نێو بازار هاتە دەرەوە. هەوای بەهاری هەڵدەمژی. له ناکاو وە بیری هاتەوە که ئێستا دەچێتەوە بۆ ماڵ دیسانەوە چەلەحانێه. یەک ئەم بڵێ و دوان ئەو جواب باتەوە. له ئاکامیش دا، لێدان! دواتر پێکەوە شێۆ بخۆن و دیسانەوە سەیری نێو چاوانی یەکتر بکەن و دواتریش بخەون! شەوی هەینی بوو، ئەیزانی کە ژنەکەی ئەم شەو پڵاوی سەوزەی لێناوە. ئەم خەیاڵانه له مێشکیدا دەهاتن و دەڕۆشتن. سەیری ئەم لا و ئەو لای خۆی دەکرد. قسەکانی ژنەکەی دەهاتەوە یادی: "بڕۆ بڕۆ، حاجیه فشە! جا تۆ حاجیت؟! ئەی بۆ دایک و خوشکت بۆ سواڵ کردن هەڵگیراون؟! جا بڵێ من، من، چۆن میردم نەکرد به مەشدی حوسەینی زێڕنگەر؟ هاتم و شووم به تۆی بێ قابل کرد! حاجیه فشە!"

چەند جارێک لێوی خۆی گەزی له دڵ خۆیدا کوتی ئەگەر لەم کاتەدا ژنەکەی دیبایە، ورگی هەڵئەدڕی! لەم کاتەدا گەیشتە سەر شەقامی بین النهرین. چاوێکی کرد له شۆڕەبییە سەوز و جوانەکانی لێوار چۆمەکە! بیری کردەوە باشتر وایه سبەی که جومعەیە هەر لە سەر له بەیانی له گەل چەند هاوڕێیەکی به ساز و دەهۆڵەوە بچن بۆ دۆڵی مورادبەگ و تا ئێوارە لەوێ بن. لانیکەم له ماڵەوە نابێ که هەم تەڵخ له خۆی هەم له ژنەکەی بچێت!

حاجی گەیشتە کۆڵانێکی نزیک به ماڵی خۆیان. لە پڕ هەستی کرد ژنەکەی له پاڵیەوە تێپەڕی و هیچ خۆیشی نەبزواند. ئێ، ئاخۆ ئەمە ژنەکەی بێت؟ حاجی وەکوو زۆربەی پیاوانی دیکه له پشتی عەبا و چارشێویشەوە ژنیان دەناسی. ژنەکەی نیشانەیەکی تایبەتی هەبوو که له نێوان دەیان ژنی دیکه حاجی زۆر به ئاسانی ژنەکەی خۆی دەدۆزیەوە. له لێواری سپی عەباکەی ناسیەوە! جیگای دوو دڵی بۆ نەمایەوە، بەڵام چۆنه که دیسان و به بێ ئیزنی حاجی، ئەویش لەم دەمەو ئێوارەدا له ماڵ هاتبێتە دەر؟ بۆ دووکانیش نەهاتوە که بڵێم لای خۆم بوە، ئەی له کوێ ئەگەڕێتەوە؟!

حاجی هەوڵ بوو. دڵنیا بوو کە ئیتر ژنەکەی خۆیەتی و لە هەمووی خراپ تر ئەوەیە بۆ لای ماڵەوەش ناچێ! له پڕ تێک چوو. نەیدەتوانی هێمن بێت. دەیهەویست بیگرێت و بیخنکێنێت. له ناکاو قیراندی: "شەهربانوو!".
ژنەکە سەیرێکی کرد و وەک بڵێی ترسا بێ، کەوتە پەلە پەل. لەو لا حاجی خۆی شڵەژاند! ئاگری تێبەر بوو! ئێستا وای لێهاتوە ژنەکەی به بێ ئیزنی ئەو لە ماڵ هاتوەتە دەر، که چی بانگیشی ئەکات و لە هەمووی خراپ تر ئاوڕیشی لێناداتەوە! رەگی غیرەتی هەڵماسی! دیسانەوە قیڕاندی: "هۆی! لە گەل تۆمه! لەم تەنگەی مەغریبەدا لە کوێ بوویت؟! راوەستە با حاڵیت کەم!" ژنه راوەستا و به دەنگی بەرز وتی: "مەگەر فزوولی؟! به تۆ چی؟! هەتیوە ساختەچییه! ئاگات له دەمت بێ! چیتە به سەر ژنی خەڵکەوە؟! ئێستا چارت دەکەم! ئەی خەڵکینه! بگەن به فریاما، سەیر کەن ئەم ساختەچییه چۆن مەستی کردوە، نازانم چی له من دەوێ؟ (روویکردە حاجی) وادەزانی هەڕەمەکییه؟! ئێستا پۆلیست بۆ بانگ دەکەم! پۆلیس هاوار."

دەرکی ماڵەکان یەک به یەک کرانەوە! لەم لا و ئەو لا هەر خەڵک بوون که له دەوریان کۆ دەبوونەوە و به تەواوەتی شوێنەکە قەرەبالغ بوو. حاجی رەنگ به روویەوە نەما، رەگی لا مل و نێوچاوانی گرژ بوو بوون! ئەمەش حاجی بوو که له بازاڕدا ناوبانگێکی هەبوو. خەڵکی دوو چین وەستابوون، ژنەش توند سەر و رووی داپۆشیبوو، هەر هاواری دەکرد: "جەنابی پۆلیس!"

حاجی بەرچاوی تاریک بوو، خۆی کێشا دوا، هاته پێش و هەر له سەر چارشێو، شەقەزیلەیەکی چاکی سرەواندە ژنه و پێی وت: "له خۆ ڕا دەنگی خۆت مەگۆڕە لێم. من هەر به نیگای یەکەم ناسیتم. هەر سبەی سەر لە بەیانی تەڵاق ئەنێمه مشتت. ئێستا ئاوا بەرەڵا بوویت؟ دەتهەوێ ئابڕووی چەنای چەن ساڵەم بدەیت به با؟! قاحبەی بێ‌حەیا! قسەم پێ مەکه با قسە نەکەم لای خەڵکا. کورە خەڵکینه! ئێوە شایەد بن له بەیانی زووتر نییه ئەم کچەتیوە تەڵاقەوقن ئەکەم، ماوەیەک بوو هەر خانەوگمان بووم، هەر خۆمم راگرت، هەر دیانم نا به جەرگ خۆما، بەڵام ئەوا ئێستا ئیتر گەیشتوەتە گیانم! خەڵکینه! ئێوە بزانن ژنی من هەڵگیراوە! سبەی.. خەڵکینه! هەر سبەی..."

ژنەکە رووی کردە خەڵکی: "کورە بێ غیرەتەکان! بۆ هیچ ناڵێن؟! هەر وا سەیری ئەم هیچ و پووچە ئەکەن ئاوا له ناوەڕاستی کۆڵاندا دەسدرێژی له نامووسی خەڵک بکات؟! ئەگەر مەشدی حوسین زێڕینگەر ئێستا لێرە دەبوو، هەمووتانی حاڵی دەکرد. تەنانەت رۆژێک له تەمەنم مابێ تۆڵەی خۆم دەکەمەوە! حەیفی نان نییه سەگی وا بیخوات! خۆ کەس نییه لەم ئەزەلییه بپرسێت: "ئەرێ هەتیو کەرت به چەند؟” ئەمە کێیه خۆی تەپاندوەتە نێو ئادەمیزاد؟! بڕۆ.. بڕۆ.. موشتەری خۆت بناسە. ئێستا پەتپەتیەکت بە سەر دێنم خۆت کەیفی پێ بکەیت! کاکی پۆلیس... "

چەن کەسێک کەوتنە بەین. حاجیان کێشایە قەراخەوە. هەر لەم هان و هوونەدا، پۆلیسێکیش دەرکەوت. خەڵکی بڵاوەیان لێکرد و جەنابی حاجی و ژنی چارشێو قەراخ سپی لە گەل چەند کەس شایەد حاڵ و ناوجیکەر، بەرەو ئاسایش کەوتنه رێ. له رێدا هەر کامەیان قسەکانیان دووپات ئەکردەوە بۆ پۆلیسەکە! هەندێک له خەڵکی وەک گوریس به دوایانەوە شۆڕ بووبوونەوە، تا کوو بزانن ئاخری به چی دەبێت!

حاجی هەڵژنابوو له ئارەق. شان به شانی کاکی پۆلیس له پێش خەڵکەوە دەڕۆشت! ئەم جارەیان دوو دڵ کەوتبوو چوونکا به جوانی سەیری کرد زانی پێڵاوەکان و گۆرەویەکانی له هی ژنەکەی خۆی ناچێ. ئەو ناونیشانانەی که ژنکە دەیدا به پۆلیسەکە، هەموویان راست و دروست بوون. ئەوە ژنەکەی مشدی حوسێنی زێڕنگەر بوو که خۆیشی دەیناسی! زانی که تێکەوتووە. بەڵام درەنگ زانی. ئێستاش نەیدەزانی چ بکات؟! کاتێ گەیشتنه ناوەندی پۆلیس، خەڵکی له دەرەوە چاوەڕوان وەستان. پۆلیس حاجی و ژنەکەی بردە ژووری بەرپرسی پۆلیسخانەکه. پۆلیسەکە دەستی لای تەوێڵی راگرت و بەسەرهاتەکەی وەک راپۆرتێک گێڕایەوە و دواتر خۆی له لاخوارووی ژوورەکه راوەستا.

بەرپرس رووی کردە حاجی:
_ ناوت چییه؟
_ بەڕێز! نۆکەر و بچووکی جەنابت! ناوم حاجی مورادە، هەمووی بازاڕ ئەمناسن.
_ ئیشت چییه؟
_ برنج فرۆشم و خاوەن دووکانم. هەر فەرمایشێکتان بێ ئەینێمه سەرچاوانم.
_ راستە که جەنابت بێ حورمەتیت کردوە بەم خاتوونه و له نێو خەڵکدا لێت داوە؟
_ چیتان عەرز کەم؟! ئەمن وامزانی ژنەکەی خۆمه‌!
_ چۆن بوو واتزانی؟!
_ ئاخر قەراخ عەباکەی سپی بوو.
_ زۆر سەیرە! جا بۆ تۆ دەنگی ژنی خۆت ناناسی؟!

حاجی ئاخێکی هەڵکێشا: "ئاخر خۆ ئێوە نازانن ژنی من چ بەڵایەکە. ئەو ژنەی من دەنگی هەموو گیانلەبەرێک دەردێنێ! کاتێ له حەمام دێتە دەر، لاسایی هەموو ژنەکان ئەکاتەوە و وەک خۆیان قسان دەکات. من وامزانی (ئەمیش هەر ئەوە) و بەتەمایه فریوم بدات و دەنگی لێگۆڕیوم”.

ژنەکە: "چەنێ نانەجیبه! جەنابی پۆلیس! تۆ بۆ خۆت شایەد بوویت که له ناوەڕاستی کۆڵان و له بەرچاوی ئەو هەموو خەڵکەوە، شەقەزیلەی لێدام. ئێستا چۆن زمانی کەوتوەتە لای دەمی، نانەجیم! وا دەزانێ شار بێ قانوونه! ئەگەر مشدی حوسەین بزانێت تەمێت ئەکات! تۆ وا بکەی به ژنی ئەو؟! جەنابی بەرپرس!..."

بەرپرس: "ئادەی خانم! ئیشمان به جەنابت نەماوە، بچنه دەر تا کوو شەش و بشێک لە گەل مامه حاجی دا بکەین!"

حاجی: "کورە گووم خوارد! نەمزانیبوو. به هەڵه بینیبووم. کورە من لای خەڵکی ئابڕووم هەیە!"

بەرپرسەکە شتێکی نووسی و دایه دەستی پۆلیسەکە. حاجیان بردە پێش میزێکی دیکه تاکوو پارەی تاوانەکەی بدات. به دەسەلەرزە پارەکەی بژارد و وەک غەرامه نایه سەر میزەکە. دواتر بردیان بۆ بەر دەرگا. خەڵکی ریزیان لێگرتبوو و هەر پچە پچ باس و خواستەکانیان تاو توێ دەکرد. عەبای حاجیان به سەر شانیوە لا دا و قامچی بە دەستێک هات و لە تەنیشتی راوەستا. حاجی لە تاو شەرمان سەری داخست و هەر لە بەرچاو خەڵکەوە پەنجا قامچیان لێدا. بەڵام بە رووی خۆیدا نەهێنا!

کاتێ تەواو بوو، حاجی دەسەسڕە ئاورێشمیەکەی دەرهێنا و ئارەقەی نێوچاوانی پاک کردەوە. عابا زەردەکەی هەڵگرت و دایەوە به سەر شانیا. لایەکی له سەر عەرز دەخشا. سەری داخست و رۆیشتەوە بۆ ماڵ. هەوڵی دەدا، له سەرە خۆ هەنگاو هەڵێنێ تا کوو بتوانێ دەنگی خزەخزی کەوشەکانی داپۆشێ! دوو رۆژ دواتر حاجی ژنی تەڵاق‌دا!

..................................................... 

تێبینی: ئەم بابەته له ژومارەی ٥٦ی پاشکۆی هزر و هونەری رۆژنامەی خەبات دابەزیوه!

(له کتێبی: کۆیی چیرۆکەکانی زینه به گۆر)